نجات آب‎های زیرزمینی یزد با واگذاری مدیریت آنها به مردم

 

اجرای طرح «ایجاد و توانمندسازی تشکل‎های آب‎بران آب‎های زیرزمینی با هدف پیاده‎سازی و توسعه مدیریت مشارکتی منابع آب» یکی از مهمترین بخش‎های طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی است، که نقشی موثر در دوام آبخوان‏‌ها و بهره‎برداری پایدار از آنها دارد.

 

«محمدعلی فهیمی» کارشناس تخصیص آب شرکت آب منطقه‎ای یزد در این رابطه با اشاره به این که نقش آفرینی مردم کشور در مدیریت منابع و مصارف آب از سابقه زیادی برخوردار است، اظهار کرد: در ایران و به وِیژه استان یزد از روزگاران بسیار دور، استحصال آب‎های زیرزمینی با محوریت مردم بومی رواج داشته به گونه‎ای که جوامع محلی در فرآیند ایجاد، بهره‎برداری و حفاظت از سازه‌‏های آبی و همچنین در مدیریت توزیع و مصرف آب نقشی محوری داشته‎اند.

 

وی مدیریت مشارکتی منابع آب زیرزمینی را مشارکت کشاورزان صاحب چاه‎ها و قنوات در مدیریت و حفاظت از منابع آب زیرزمینی دانست و بیان کرد:  این مدیریت باید منجر به توقف افت کمی و کیفی آبخوان، اصلاح الگوی مصرف آب، افزایش بهره‌وری آب کشاورزی، تامین و ارتقاء معیشت کشاورزان شود.

 

کارشناس تخصیص آب استان با بیان این که برای پایداری منابع آب و اراضی کشاورزی سرمایه‎گذاری کلانی در کشور صورت گرفته است، گفت: با وجود این سرمایه‎گذاری‎ها، ضعف‎هایی در توانمند سازی نیروی انسانی در جوامع کشاورزی و بسترسازی برای تعامل و مشارکت آنان در مدیریت منابع آب وجود دارد که قرار گرفتن ذینفعان اصلی در کانون مدیریت بهره‎برداری از منابع آب می‎تواند این ضعف‎ها را برطرف کند.

 

فهیمی افزود: از این رو نیز وزارت نیرو در نظر دارد به منظور افزایش توانمندی و ظرفیت کشاورزان بهره‏‌بردار منابع آب زیرزمینی نسبت به استقرار و توسعه الگوی مدیریت مشارکتی آب در محدوده‏‌های بهره‎برداری از منابع آب زیرزمینی اقدام کند.

 

وی با اشاره به این که مدیریت مشارکتی آب در عمل منجر به افزایش احساس تعلق خاطر و مالکیت کشاورزان نسبت به کل آبخوان به عنوان منبع آبی مشترک و در نتیجه مشارکت فعال آنها در مدیریت و حفاظت از منابع آب می‏‌شود، گفت: در رویکرد مدیریت مشارکتی برخلاف رویکردهای اقتدار گرایانه دولتی فعلی، تصمیمات و سیاست‏‌ها از پایین به بالا اتخاذ می شود و از ضمانت اجرایی کافی برخوردار است.

 

این کارشناس ادامه داد: قطعاً کشاورزان که مالکان واقعی آبخوان‏‌ها هستند با دلسوزی بیشتری نسبت به بخش دولتی از این منابع حیاتی حفاظت و مراقبت خواهند کرد.

 

وی با بیان این که در سال‌‏های گذشته دستگاه‏‌های متولی آب و کشاورزی تلاش کردند با تدوین اسناد بالادستی و قوانین خاص، مشارکت بهره‏‌برداران را در قالب الگوهای مختلف نظام بهره‎برداری سازماندهی کنند، تصریح کرد: آغاز این رویکرد سبب ابلاغ طرح ایجاد و توانمندسازی تشکل‎های آب بران آب‎های زیرزمینی شده است.

 

این مسئول با اشاره به این که شرکت آب منطقه‏‌ای یزد از سال ۱۳۹۱ مطالعات خود راجهت بررسی چگونگی ایجاد تشکل آب‎بران در دشت بهادران آغاز کرده است، گفت: با پیگیری‎ها و اقدامات انجام شده از سوی این شرکت، تشکل آب بران دشت بهادران با مشارکت کشاورزان و مالکان چاه‎های کشاورزی در سال ۱۳۹۳ ایجاد و تاکنون اقدامات موثری در جهت  حفاظت از سفره های آب زیرزمینی در این منطقه انجام داده است.

 

وی در ادامه همکاری در اجرای طرح خاموشی منسجم چاه‎های کشاورزی در فصول سرد سال را یکی از مهمترین اقدامات در این زمینه عنوان کرد و گفت: اطلاع‎رسانی و فرهنگ‎سازی جهت افزایش آگاهی کشاورزان در مورد سفره‏‌های آب زیرزمینی، همچنین افزایش بهره‏‌وری آب کشاورزی، همکاری جهت نصب کنتورهای هوشمند، مشارکت فعال در جلسات شورای حفاظت منابع آب شهرستان و ارائه پیشنهادات مفید جهت حفاظت بهتر از آبخوان از دیگر اقدامات صورت گرفته از سوی تشکل آب بران بهادران است.

 

فهیمی همچنین افزود: در حال حاضر شرکت آب منطقه‏‌ای یزد انجام مطالعات جهت توانمند‎‏سازی بیشتر تشکل آب‏بران دشت بهادران، بررسی امکان واگذاری بعضی از امور غیرحاکمیتی شرکت آب منطقه‏‌ای و سازمان جهاد کشاورزی به تشکل مذکور و انجام مطالعات جهت ایجاد تشکل آب‎بران آب زیرزمینی در دشت ابرکوه را در دست اقدام دارد.

 

این کارشناس در پایان یادآور شد: ایجاد و توانمند‏سازی تشکل‏‌های آب بران آب زیرزمینی در کلیه دشت‌‏های استان در دستور کار سال‏‌های آتی این شرکت است.

 

منبع:ایسنا یزد