آموزش اخلاق و فرهنگ به کودکان با عروسک‌های نخودی

 

در این میان، عروسک‌ها نه ‌تنها یک وسیله برای سرگرمی کودکان بلکه نوعی مبلغ فرهنگی نیز محسوب می‌شوند؛ مبلغانی که به علت ارتباط‌گیری سریع کودکان با آن‌ها، به راحتی در وجودشان نفوذ می‌کنند . 

 

از آنجایی که کودکان، آینده‌سازان جوامع محسوب می‌شوند و از طرفی نیز آموزش‌های پایه و شیوه‌های تربیتی که در خردسالی فرا می‌گیرند، شخصیت بزرگ‌سالی آنان را شکل می‌دهد، توجه به ابزارهای آموزشی که عروسک و اسباب‌بازی نیز از جمله آن‌ها هستند که باید مورد توجه بسیار از سوی والدین و مسئولان جامعه قرار گیرد . 

 

تأثیر عروسک‌های غربی بر شخصیت کودک

 

البته در این میان نیز باید اهتمام داشت که عروسک‌هایی که مغایر با فرهنگ ایرانی اسلامی باشد، دختران را به جای آشنایی با رفتارها و احساسات مادرانه به آرایشگرانی ماهر تبدیل می‌کند و از پسران نیز به جای مردان مسئولیت‌پذیر، مردانی خشن و بعضاً بی‌بندوبار می‌سازد . 

 

خوشبختانه با این وجود و در آشفته‌ بازار عروسک‌هایی مانند بابانوئل، شِرِک، بتمن، مرد عنکبوتی، انواع ربات‌ها و آدم‌آهنی‌ها، در گوشه‌ای از شهر ابرکوه، هنرمندانی هستند که با تکه پارچه‌های رنگارنگ و بعضاً دور ریختنی‌های ظاهراً بی‌ارزش، عروسک‌هایی می‌سازند که در عین سادگی، فرهنگی غنی و پر بار را به نسل جدید منتقل می‌کنند . 

 

«عروسک‌های نخودی» ساخته‌ی دست و پرورش‌یافته‌ی ذهن مردی هنرمند است که با استفاده از ناکارآمدترین اقلام، عروسک‌های زیبایی ساخته و در کنار آن داستان‌های مرتبطی را خلق می‌کند که کودکان را با بسیاری از رفتارهای شایسته، مثبت و در عین ‌حال نکات اخلاقی آموزنده، آشنا می‌کند . 

 

هر چند عروسک‌های نخودی این هنرمند ابرکوهی که از حدود ۴۰ سال پیش تاکنون آنها را می‌سازد و به آن‌ها جان می‌دهد، در تب ‌و تاب بازار گرم عروسک‌های مدرن و غربی، رنگ باخته‌اند ولی «محمدحسین امیدواری» 64 ساله باز هم این احساس مسئولیت را در قبال آموزش کودکان دارد تا اندازه‌ای که حتی در این سن نیز مجال استراحت به خود راه نمی‌دهد و طبع هنرمندانه‌اش، او را وادار به ساخت دوباره‌ی عروسک‌های نخودی می‌کند . 

 

روایت داستان گل محمد و ننه نخودی

 

این هنرمند عروسک‌ساز، در ابتدا داستانی را خلق می‌کند و سپس براساس آن، عروسک‌های نخودی را تهیه می‌کند که هر کدام در جریان داستان مذکور ایفای نقش می‌کنند . 

 

کاراکترهای اصلی داستان‌های امیدواری، «ننه نخودی» و «گل محمد» هستند و اصل داستان نیز از این قرار است که وقتی گل‌محمد، قناعت را به ‌عنوان شاه‌ کلید و رمز پیشرفت در زندگی می‌شناسد با صرفه‌جویی، تلاش و پشتکار به هر چه در زندگی می‌خواهد، دست می‌یابد . 

 

در ماکت‌های دست‌ساز مشاهده می‌کنیم که گل‌محمد پس از مدتی کار، پس‌اندازهایی را که حاصل دسترنج خودش است را برای برپایی جشن ازدواج و زندگی مشترک هزینه می‌کند. کار کردن گل محمد و همسرش در مزرعه، غذا دادن به حیوانات و طیور، بافتن قالی، شرکت در برنامه‌های اجتماعی و موارد از این قبیل، از دیگر صحنه‌هایی است که در ماکت‌های ساخته شده توسط این هنرمند توانمند به چشم می‌خورد . 

 

یک ماه برای ساخت صحنه ای از داستان

 

طراحی و ساخت این صحنه‌ها هر چند در ظاهر امری ساده است اما به علت کوچک بودن عروسک‌ها و مقیاس لوکشین‌ها، طراحی، دوخت، نقاشی و ساخت آنها بسیار دشوار است تا جایی که شاید ساخت یکی از صحنه‌ها بیش از چهار هفته نیز زمان ببرد . 

 

امیدواری در ساخت عروسک‌ها و صحنه‌های مختلف از نخود و میوه برخی درختان که شبیه به نخود است، همچنین خشکبار، تکه پارچه‌های دورریختنی، گیاهان خشک، خلال‌دندان، رنگ‌های گیاهی و دیگر مواد بلااستفاده، بهره می‌گیرد.

 

این هنرمند ابرکوهی معتقد است که یکی از راه‌های آموزش به کودکان که بتواند بسیاری از مفاهیم را در وجود آن‌ها کاملاً نهادینه کند، آموزش به صورت غیرمستقیم است لذا با مشاهده این عروسک‌ها و همزمان نقل داستان‌های مرتبط می‌توان این مهم را اجرایی کرد و نکات اخلاقی را برای همیشه در ذهن کودکان ماندگار کرد . 

 

منبع:ایسنا یزد