صنعت ۲۰۰ ساله آجر یزد در لبه پرتگاه نابودی

 

یکی از این بخش‌های متاثر از رکود و شرایط بازار بخش تولید مصالح ساختمانی از جمله در صنعت تولید آجر است که معمولاً نیز خیلی کمتر در معادلات و بررسی‏‏های مسئولان دیده می‏‏شود.

 

این موضوع در استان یزد که دارای قدمتی طولانی در حوزه تولید آجر است به نحوی بوده که در سال‌های اخیر ۶۵  واحد تولید آجر استان به تعطیلی کشیده شده و ۹۵ واحد فعال کنونی نیز تنها با کمتر از ۴۰ درصد ظرفیت تولیدشان فعالیت می‌کنند.

 

این صنعت که به دلیل مشکلات رکود بازار ساخت و ساز از سال ۹۲ تاکنون هیچ افزایش نرخی نیز نداشته ولی با توجه به افزایش روز افزون هزینه‏های کسب و کار که قیمت تمام شده تولیدات آنها را سال به سال افزایش داده، اکنون در ورطه نابودی قرار گرفته است.

 

از طرفی هر چند رونق بازار ساخت و ساز می‏‏تواند بسیاری از مشاغل از جمله تولیدکنندگان مصالح ساختمانی را از رکود فعلی بازار خارج کند اما بازار فعلی مسکن نیز رضایت‌بخش نیست . 

 

تاریخچه ۲۰۰ ساله تولید آجر در استان 

 

«محمدرضا خیراندیش» رییس انجمن آجر استان با اشاره به قدمت ۲۰۰ ساله ورود کوره‏‏‌های آجرپزی به یزد، می‎‎گوید: هر چند در ابتدا کوره‏‏‌های مذکور از نوع موسوم به بغدادی بودند ولی از سال ۱۳۲۰ کوره‏‏‌های دستی وارد استان شدند و در نهایت نیز از سال ۴۲ کوره‏‏‌های تولید آجر ماشینی در یزد فعالیت دارند.

 

وی از تنوع بالای آجرهای تولیدی در استان خبر می‌دهد و عنوان می‌کند: ۱۵ نوع تنوع در تولید آجر کلاسیک داریم که شامل آجر نماهای ۴، ۵ و ۵/۵ سانتی، تیغه ‏‏ها با ابعاد مختلف، آجر سفالی، آجر ۷ سانتی و بلوک‏‏‌های سقفی در اندازه‌های مختلف هستند . 

 

این مسئول با بیان این که استان در رابطه با تولید آجر سنتی نیز فعال است، می‏‏‌گوید: پنج مدل آجر سنتی در استان تولید می‏‏‌شود که شامل مدل‏‏‌هایی همچون قزاقی، تزیینی، آلمه و پنجه موشی است.

 

کاهش ۳۰ درصدی نیروی کار صنعت آجر 

 

خیراندیش با بیان این که در استان ۳۸۰۰ نفر به صورت مستقیم و در مجموع  35 هزار نفر به صورت غیر‏‏مستقیم از محل این صنعت ارتزاق می‏‏‌کنند، می‏‏‌گوید: ۶۰ درصد افراد شاغل در کور ‎‎ ه ‎‎ های آجرپزی یزد از مهاجران به استان هستند . 

 

وی به مشکلات ناشی از افزایش نرخ ارز نیز اشاره و تصریح می‏‏‌کند: بسیاری از کارگران این صنعت از مهاجران غیرایرانی هستند و هدف از حضور آنها نیز تامین مالی خانواده‏‏‌هایشان در کشورهای مبدا است لذا افزایش نرخ ارز موجب کاهش ارزش پول ایران و در نتیجه درخواست دستمزد بیشتر از سوی این کارگران شده که ماحصل آن کاهش  30 درصدی نیروی کار این بخش بوده است . 

 

خیراندیش با بیان این که به تمام کاریابی‌‏‏های استان درخواست استخدام نیروهای بومی داده‏‏‌ایم، می ‎‎ گوید: یزدی ‎‎ ها حاضر به اشتغال در کوره‏‏ های آجرپزی نیستند و به اجبار نیروهای غیر‏‏بومی را استخدام می‏‏ کنیم . 

 

فعالیت ۹۵ واحد تولید آجر در استان 

 

«سید محمد بهشتی» عضو هیئت مدیره انجمن آجر ماشینی کشور در استان نیز با اشاره به رکود بازار و تاثیراتی که بر تولید آجر گذاشته است، می‏‏ گوید: در حال حاضر ۱۵۵ واحد آجر فشاری ماشینی در استان وجود دارد ولی از این تعداد، اکنون ۶۵ واحد تعطیل و تنها ۹۵ واحد فعال هستند . 

 

به گفته وی، واحدهای فعال تولید آجر استان نیز در حال حاضر و با توجه به شرایط رکود در بازار با کمتر از ۴۰ درصد ظرفیت خود در حال فعالیت هستند . 

 

معظل واردات آجر‌های بی‌کیفیت به استان

 

بهشتی با اشاره به وجود واردات به عنوان یکی از معضلات تولید آجر در استان می‏‏گوید: در حالی شاهد واردات آجر با کیفیت پایین در این حوزه هستیم که آجر استان از کیفیت بالایی برخوردار است ولی با این حال آجر وارداتی ۵ تا ۱۵ درصد بازار استان را به خود اختصاص داده است . 

 

وی علت کیفیت بالای آجرهای تولیدی در استان را مرغوبیت خاک مورد استفاده در این صنعت استان ذکر می‏‏ کند و می‏‏ گوید: خاک مطلوب موجب افزایش کیفیت و مقاومت آجرهای تولیدی استان در مقابل سرمازدگی می ‏‏شود و از این لحاظ نیز آجرهای یزد جزوه آجرهای با کیفیت کشور محسوب میشود و از این نظر رتبه دوم کشوری را در اختیار دارد . 

 

هزینه‏‏ های بالای صادرات آجر از یزد 

 

«مجتبی خبیری» دبیر انجمن آجر استان نیز درباره چالش‏‏ های این صنعت می ‎‎ گوید: مهمترین چالش، مشکلاتی است که در رابطه با هزینه حمل و نقل محصولات تولیدی به دیگر کشورها داریم . 

 

وی با بیان این که زمانی عراق یکی از مهمترین مصرف ‎‎ کنندگان آجر یزد بود، عنوان می ‎‎ کند: شهرهایی همچون اصفهان با هزینه ‎‎ ۵۰۰ هزار تومانی آجر خود را به مرزهای عراق ارسال می ‎‎ کنند ولی تولیدکنندگان یزد سه برابر این هزینه یعنی ۱.۵ میلیون تومان باید تولیدات خود را به مرز عراق بفرستند و با این شرایط امکان رقابت از کوره ‏‏داران یزدی گرفته شده است . 

 

وی همچنین با اشاره به لزوم بهبود تکنولوژی تولید آجر در استان، می‏‏ گوید: با توجه به پایین بودن قیمت آجر و حاشیه سود پایین این محصول، امکان بهبود تکنولوژی در استان وجود ندارد و این مهم تنها با حمایت بانک‏‏ها و دولت می‏‏ تواند به سرانجام برسد . 

 

خبیری با اشاره به این که تمام تلاش خود را برای کاهش مصرف انرژی و ورود تکنولوژی‏‏ های جدید را به کار گرفته‏‏ایم، می‏‏ گوید: هر چند بسیاری از کشورها برای ورود تکنولوژی تولید آجر به کشورمان ابراز تمایل کرده ‏‏اند ولی به دلیل نبود  تسهیلات و مساعدت دولت، تاکنون در این رابطه موفق نبوده ‏‏ایم . 

 

وی در این باره از پیشنهاد کشورهای ایتالیا، آلمان، پرتغال، اسپانیا و ترکیه برای واردات تکنولوژی کوره‏‏های تونلی و کم مصرف به استان که حتی امکان کار کارگران ایرانی را نیز فراهم می ‎‎ کند، خبر می‏‏ دهد و می گوید: با این وجود به دلیل هزینه ‏‏های بالا، این امکان برای تولیدکنندگان استان وجود ندارد . 

 

حرکت خودجوش کوره‌داران به سوی صنعت پاک

 

خبیری با اشاره به تمایل کوره‏‏ های آجرپزی استان به سوی صنعت پاک، می‏‏ گوید: استان یزد، اولین استانی در کشور بود که کوره‏‏های تولید آجر آن مجهز به فیلترهای کاملاً بومی و مورد تایید کارشناس محیط زیست شد . 

 

وی با اشاره به اتصال کوره‏‏ های استان به شبکه گازرسانی و استفاده از این سوخت پاک، بیان می‏‏کند: در حال حضار  ۸۰ درصد هزینه شبکه گازکشی از سوی خود واحدهای تولیدی پرداخت می‏‏ شود و تنها استانی در کشور هستیم که واحدها برای برخورداری از نعمت گاز از جیب خود هزینه کردند . 

 

دبیر انجمن آجر استان با اشاره به رکود بازار ساخت و ساز، می‏‏ گوید: در حال حاضر خرید آجر با توجه به رکود بازار به صورت نقدی انجام نمی‏‏ شود و به اجبار با توجه به کاهش ساخت و ساز مجبور هستیم که ظرفیت واحدها را متناسب با نیاز بازار کاهش دهیم . 

 

خبیری نرخ کنونی آجر را مصوب سال ۹۲ اعلام می‏‏ کند و می‏‏‌گوید: این اتفاق در حالی است که هر ساله قیمت گاز و حقوق کارگران افزایش یافته است و قطعاً با ادامه این روند صنعت آجر استان روز به روز به سمت ورشکستگی پیش خواهد رفت . 

 

وی با اشاره به اجرایی نشدن قانون هدفمندی یارانه‌‏‏ها در مورد این صنعت، می‏‏ گوید: طبق بند ح از ماده ۸ قانون هدفمندی یارانه‏‏ ها باید سهمی از هدفمندی به صنایع پرانرژی پرداخت شود و این درحالی است که تاکنون یک ریال از این هزینه‏‏ ها را دریافت نکرده ‏‏ایم . 

 

این مسئول با بیان این که معمولا با مستولی شدن رکود در بازار شاهد کاهش مالیات‏‏ ها هستیم، ادامه می‏‏ دهد: متاسفانه در سال ‎‎ های اخیر دولت کمبود درآمدهایش را از جیب صنایع برداشت کرده است . 

 

 

 

منبع:ایسنایزد