به یک الگو عادلانه برای تقسیم حوزه های انتخابیه نیاز داریم امیدوارم مجلس، تجربه تلخ مجلس پنجم را تکرار نکند

با توجه به اهمیت ماجرا، با دکتر محمدعلی طالبی، معاون سیاسی امنیتی استانداری یزد گفتگو کردیم. او از دید فردی که بیش از ده سال است در این حوزه ها کار کارشناسی کرده و هم اکنون چندین سال معاون سیاسی امنیتی بوده و آشنایی مفیدی با شرایط استان دارد، حائز اهمیت است.

 

آقای طالبی، وضعیت فعلی حوزه‌های انتخابیه در استان چگونه ارزیابی می‌کنید؟

بر اساس اصل ۶۴ قانون اساسی بعد از ۱۳۶۸ هر ۱۰ سال یک‌بار ۲۰ نماینده به مجموع نمایندگان مجلس می‌تواند اضافه شود و بر همین اساس آمدند در سال ۷۷ در مجلس شورای اسلامی در مجلس پنجم ترکیب حوزه‌های انتخابیه استان یزد را تغییر دادند. تغییراتی که اعمال شد در حوزه‌های انتخابیه، از طرف بعضی از شهرستان‌ها مورد اعتراض قرار گرفت. مشکلی که حوزه‌های انتخابیه مصوب سال ۷۷ که هم‌اکنون در حال اجراست این است که شهرستان یزد به‌عنوان مرکز استان با شهرستان اشکذر به صورت مشترک یک نماینده دارند. مشکل دومش وجود یک حوزه انتخابیه پنج شهرستانی است که شامل مهریز، بافق، ابرکوه، خاتم و بهاباد با گستره سرزمینی خیلی وسیع است. مشکل سوم، حوزه انتخابیه تفت و میبد است که کمترین مشابهت را به لحاظ جمعیتی و جغرافیایی با همدیگر دارند و از روز اول همانطور که در مجلس مصوب شد، مبنای اعتراضات خیلی زیادی در شهرستان تفت بود. البته مشکلات دیگری هم برای این حوزه انتخابیه و کلا حوزه‌های انتخابیه استان ذکر می‌شود.  با گذشت ۱۰ سال از آن تاریخ، چون طبق اصل ۶۴ قانون اساسی می‌توانست ۲۰ نماینده اضافه شود در مقطع سال ۸۷ و ۸۸ پیگیری‌هایی شد و برای اصلاح حوزه‌های انتخابیه، پیشنهادهایی از استان‌ها گرفتند و به مجلس داده شد و در مجلس مورد بررسی قرار گرفت، ولی متاسفانه مجلس رغبتی به افزایش ۲۰ نماینده نشان نداد و با اینکه به نوعی اصل قانون اساسی بود، از کنارش گذشتند و آن ده سال تبدیل شد به ۲۰ سال. یعنی الان سال ۹۷ هستیم و درست ۲۰ سال است که در ترکیب مجلس، تغییری داده نشده است. چون هر ده سال ۲۰ نماینده به کل مجلس اضافه می‌شده، الان این ظرفیت وجود دارد که ۴۰ نماینده به مجموعه نمایندگان کشور اضافه شود. با توجه به اینکه ما مشکلاتی در حوزه‌های انتخابیه داریم و قبلا هم به دولت و هم به مجلس منعکس شده با نظری که مجلس داشت، اضافه شدن دو نماینده مورد موافقت کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس قرار گرفته است.  ما هم در طول سالیان گذشته و بر اساس اضافه شدن دو نماینده، یکسری اصلاحات را برای حوزه‌های انتخابیه پیشنهاد دادیم.

 

 

اضافه شدن دو نفر به کرسی های یزد در مجلس قطعی است؟

پیشنهاد کمیسیون است که باید در صحن علنی مجلس به تصویب برسد، ولی فکر می‌کنم خیلی مشکلی نداشته باشد، چون کاملا منطقی است که از ۴۰ نماینده اضافه شده به مجلس، دو نماینده سهم استان یزد شود. بر این اساس در استان به نوعی کار کارشناسی را در صدر توجه خودمان قرار دادیم. در گذشته هم مطالعات خوبی در این حوزه صورت گرفته و از لحاظ علمی در واحد تقسیمات کشوری استانداری، شاخص‌سازی کردند، مولفه‌های موثر بر تقسیمات کشوری و حوزه‌های انتخابیه مثل جمعیت، محدوده جغرافیایی، پیوستگی شهرستان‌ها با یکدیگر، فرهنگ و آداب و رسوم مشترک را بررسی کردند. بر این اساس الگوهای مختلفی استخراج شد که الگویی که بیشترین امتیاز را در این کار علمی داشت، به این ترتیب بود که حوزه انتخابیه یزد به تنهایی دو نماینده داشته باشد، حوزه انتخابیه میبد و اشکذر دارای یک نماینده، حوزه انتخابیه تفت، ابرکوه و خاتم یک نماینده، حوزه انتخابیه اردکان یک نماینده و حوزه انتخابیه مهریز، بافق و بهاباد یک نماینده. این پیشنهاد مشخص دولت است.

گفتید الگوهای مختلفی که استخراج شده است. به چند الگو رسیدید؟

فکر می‌کنم سه الگو مطرح شد در آن طرح که این الگو به‌عنوان بهترین و عادلانه‌ترین تقسیم بندی‌های حوزه‌های انتخابیه انتخاب شد. یکی از مبانی عدالتی که در این الگو مورد توجه قرار گرفت، بحث جمعیت است. ما در حوزه انتخابیه یزد حدود ۶۵۰ هزار نفر جمعیت داریم که دو نماینده دارد، حوزه انتخابیه میبد و اشکذر ۱۳۰ هزار جمعیت دارد، حوزه انتخابیه تفت، ابرکوه، خاتم ۱۳۰ هزار جمعیت دارد و حوزه انتخابیه مهریز، بافق و بهاباد ۱۲۰ هزار جمعیت دارد و اردکان حدود ۱۰۰ هزار جمعیت دارد. به لحاظ جمعیت ما به یک تعادلی در این حوزه‌های انتخابیه رسیدیم که بسیار حائز اهمیت است. تعداد متعادلی از شهرستان‌ها در این حوزه‌بندی قرار گرفتند و حوزه‌ها به گونه‌ای است که شهرستان‌های داخل حوزه دارای بهترین وضعیت از نظر ارتباط سرزمینی با همدیگر هستند. تناسب جمعیتی و تعداد رعایت شده و در مجموع تقسیم عادلانه‌تری نسبت به حوزه‌بندی قبلی به وجود آمده است.  نظرسنجی‌هایی هم که در مقطع اجرای آن طرح صورت گرفت، نشان دهنده این بود که همه شهرستان‌های استان از وضعیت بهتری نسبت به حوزه‌بندی قبلشان برخوردار هستند و این حوزه‌بندی می‌تواند رضایت اکثر شهرستان‌ها را به وجود بیاورد.

 

آقای دکتر! یکی از چالش‌های قبلی حوزه‌ها این بوده که مثلا تفت و میبد که با هم بودند، تفتی‌ها هیچ وقت در این دوره ها نماینده نداشتند و الان هم همین مشکل را داریم. مثلا همین مشکل با میبد و اشکذر اتفاق می‌افتد، همین مشکل با تفت، خاتم و ابرکوه اتفاق می‌افتد، عملا همان مشکلات قبلی هست و تنها تفاوتش انتقال آن به حوزه‌های دیگر است.

 در حوزه انتخابیه تفت، ابرکوه و خاتم شما هیچ پیش‌بینی‌ای از اینکه مثلا کدام شهرستان می‌تواند نماینده به مجلس بفرستد، ندارید؛ به خاطر اینکه در گذشته هم با ترکیب‌های مشابهی ما نماینده از ابرکوه داشتیم، ما نماینده از تفت داشتیم؛ در همان ترکیب قبلی. یا در حوزه میبد و اشکذر یک زمانی که میبد و اردکان با همدیگر حوزه انتخابیه‌ای را تشکیل داده بودند، نماینده‌ای که از طرف میبدی‌ها حمایت می‌شد و در انتخابات پیروز شد و به مجلس راه یافت، یک فرد اشکذری بود؛ آقای داوودی شمسی، ایشان آمد در میبد و نماینده شد. ما پیش‌بینی را نمی‌توانیم برای این حوزه‌ها داشته باشیم، ضمن اینکه میبد الان پنج دوره است که نماینده در مجلس دارد و تداوم وضعیتش با تفت یا تغییر وضعیتش با اشکذر تاثیری را در شرایط میبد نخواهد داشت، ولی اشکذر از یک شهرستان بزرگی مثل یزد جدا می‌شود و با میبد در درون یک حوزه انتخابیه قرار می‌گیرد که مطمئنا نماینده منتخب بیشتر از گذشته می‌تواند توجه به مسائل این شهرستان داشته باشد. یا در حوزه بافق، مهریز و بهاباد، باز ما در ترکیب‌های قبلی هم نماینده از مهریز داشتیم، هم نماینده از بافق داشتیم و اصلا قابل پیش‌بینی نیست که نماینده از کجا انتخاب می‌شود. وضعیت ایده‌آل ما به این است که یک نماینده دیگر هم به استان اضافه شود که این می‌تواند ۱۰ سال دیگر اتفاق بیفتد و اگر چنین اتفاقی بیفتد، ما دو حوزه سه شهرستانی‌مان تبدیل می‌شود به سه حوزه دو شهرستانی و دیگر هیچ موقع ما مشکلی برای چینش حوزه‌های انتخابیه استان نخواهیم داشت.

 

 

یکی از دغدغه‌هایی که همیشه مطرح می‌شود، می‌گویند اردکان به تنهایی یک نماینده دارد و مصداق بی‌عدالتی است. چقدر عدد و رقم‌ها این ادعا را ثابت می کنند؟

ما الان تفاوت جمعیت حوزه اردکان با حوزه بافق، مهریز و بهاباد در حدود بیست و چند هزار جمعیت است که تفاوت آنچنان زیادی ندارد، ضمن اینکه ما اگر مولفه‌های جغرافیایی را هم در نظر بگیریم که اردکان به‌عنوان وسیع‌ترین شهرستان، آن هم می‌تواند امتیازهایی را برای حوزه اردکان داشته باشد، منتها نقطه‌ای که وجود دارد این است که حتی اگر بپذیریم وضعیت فعلی خیلی عادلانه نیست، ما باید به این سمت برویم که حوزه‌بندی‌های دیگرمان را اصلاح کنیم؛ یعنی ما باید شرایطی را فراهم کنیم که همه حوزه‌هایمان مثل اردکان بشود، نه اینکه حالا ما بیاییم حوزه اردکان را با یک شهرستان دیگری ادغام کنیم. ما باید به این سمت برویم و همانطور که عرض کردم، اضافه‌شدن یک نماینده دیگر هم به حوزه استان، می‌تواند به‌طور کامل مسئله را حل کند. ما در مرحله بعدی حتی پیش‌بینی شده که با یک نماینده‌ای که اضافه شود، ما حوزه آن سه شهرستانی را هم تبدیل کنیم به حوزه‌های دو شهرستانی که دیگر بسیار عادلانه خواهد بود.

این دوره امکان افزایش سه نماینده برای استان یزد نیست؟

نه، این دوره امکانش نبوده است.

 

گفته شده صباغیان نماینده مهریز در کمیسیون شوراها نظر دیگری داده و از ایجاد حوزه ابرکوه و خاتم سخن گفته است و همچنین  اخیرا انتقادی به امام جمعه ابرکوه  منتسب شده که گفته ما علاقه نداریم با  تفت در یک حوزه انتخابیه باشیم. دلیلش هم تفاوت فرهنگی و اقلیم است. هیچ مدل دیگری پیشنهاد نمی‌شود؟

هرچند بعد از اینکه بحث ابرکوه و خاتم یک حوزه باشند، مطرح‌شده، طبیعی است که انتظار اهالی ابرکوه این باشد که بر همان اساس مصوب شود و احساس می‌کنند به نفعشان است. مطمئنا حضور شهرستان ابرکوه در یک حوزه دو شهرستانه، نسبت به حوزه سه شهرستانه به نفعشان است، اما اینکه مشترکاتی ندارند که خیلی نمی‌تواند پذیرفتنی باشد. بخش ابرکوه در زمان الحاق، جزئی از شهرستان تفت بوده و پیوستگی سرزمینی یا پیوستگی اداری با این شهرستان داشته و هیچ موقع جدا از تفت نبوده است. مرز خیلی طولانی بین این دو شهرستان است و شرایطی است که می‌توانند در درون یک حوزه انتخابیه قرار بگیرند. منتها نکته‌ای که من باید حتما تأکید کنم، این است که نظر دولت از طریق استانداری به وزارت کشور منعکس شده و وزارت کشور هم به دولت منعکس کند، این یک نظر است و آن چیزی که تعیین‌کننده و نهایی است، نظر نمایندگان مجلس است. ممکن است آن چیزی که ما پیشنهاد دادیم در تعامل نمایندگان مجلس و در صحن علنی مجلس، با آن چیزی که مورد تصویب قرار می‌گیرد متفاوت باشد، ما امیدوار هستیم که مورد رضایت مردم قرار بگیرد و بتوانند مبنای رفاه و همدلی بین حوزه‌های انتخابیه در سطح استان باشند.

 

آقای معاون! نظرات نمایندگان فعلی استان چیست؟ مجمع نمایندگان استان چه نظری دارد؟

فکر می‌کنم اگر قرار باشد اکثریت نمایندگان استان بر روی طرحی به توافق برسند، همین طرحی است که از طرف استان پیشنهاد شده است. من در صحبت‌هایی که با مجموعه نمایندگان داشتم، برداشتی را دارم و حتی مجمع نمایندگان استان هم درصدد این بود که مکاتبه‌ای را با کمیسیون داشته باشند و از آن طرف هم حمایت و تاییدیه نظر دولت در رابطه با حوزه‌های انتخابیه انجام دهد. ولی تجربه ما می‌گوید، همانطور که در سال ۷۷ و در مجلس پنجم به عینه دیدیم نظر دولت یک طرحی بود، نظر کمیسیون یک طرح دیگری بود، ولی آنچه در صحن علنی مجلس به تصویب رسید، طرح کاملا متفاوت از هر دو بود. ما الگویی را پیشنهاد دادیم و الان می‌تواند پیشنهاد قطعی در نظر بگیریم، یعنی مطمئنا مباحثی که در صحن علنی مجلس خواهد شد. نوع دفاع و موضع‌گیری نمایندگان استان نسبت به ترکیب حوزه‌های انتخابیه در روز رأی‌گیری در صحن علنی بسیار تعیین کننده است، ولی بسیار امیدوار هستیم که اتفاقی که دوره قبل افتاد و بیشتر ناشی از کم‌تحرکی نمایندگان استان در مجلس بود و نتوانستند به خوبی ازطرح استان دفاع کنند در  این دور اتفاق نیفتد و هر آنچه که در مجلس تصویب می‌شود، حاصل مشارکت جمعی نمایندگان استان در مجلس باشد.

 

 استانداری هیچ برنامه‌ای برای اینکه نظرها را همراه کند، حداقل در استان، جلسه‌ای داشتید؟

در چندین جلسه با نمایندگان این طرح را مطرح کردیم و با موافقت نمایندگان مواجه شد و بر این اساس هم نظر مثبت مجمع نمایندگان استان را داشتیم. تا الان هم احساس نکردیم که بین نظر استانداری و نظر مجمع نمایندگان استان مغایرت یا اختلافی وجود داشته باشد.

 

 

این الگو چه زمانی جمع بندی و اعلام شد؟

یک نکته بسیار مهمی هم است. بعضا گفته می‌شود این طرح پیشنهادی ما طرحی است که در روزهای اخیر تهیه شده و به مجلس اعلام شده، در حالی که سوابق این طرح  مستند وجود دارد(۱) اینجا است. اولین باری که این طرح به صورت مکتوب به وزارت کشور منعکس شد، سال ۱۳۸۸ بود؛ همین ترتیبی که ما برای حوزه‌های انتخابیه پیشنهاد دادیم، آن زمان در سال ۱۳۸۸ به مجلس پیشنهاد شده  و مورد پیگیری قرار گرفت. در مکاتبات بعدی استانداری وقت در زمان استانداران اسبق، در سال ۱۳۹۰ باز همین ترکیب به دولت پیشنهاد شد و جالب این است که الان که در رابطه با حوزه تفت، ابرکوه و خاتم ما بیشترین بحث را داریم؛ هم از جانب تفتی‌ها، هم از جانب ابرکوهی‌ها و هم از جانب اهالی خاتم، نکته‌ای که حائز اهمیت است، این است که در تمام طرح‌ها و الگوهای پیشنهادی از سال ۱۳۸۸ تا به امروز و در دولت‌های مختلف و در زمان استانداران مختلف، ترکیب این حوزه به همین شکل پیشنهاد شده است.

 

 می خواهید بگویید این طرح پیشنهادی شما از ده سال اخیر مطرح بوده است. حتی در دولت های قبلی؟

برای این شهرستان‌ها دقیقا همین مدل بوده و هیچ موقع این مدل تغییر نکرده است. مکاتباتی که ما در دولت در رابطه با مدل حوزه‌های انتخابی داشتیم، از سال ۱۳۹۲ بوده، مکاتبه بعدی در سال ۱۳۹۳، در سال ۱۳۹۴، در سال ۱۳۹۵، در سال ۱۳۹۶ و الان هم سال ۱۳۹۷ هیچ تغییری در ترکیب حوزه‌های پیشنهادی ما نکرده است.

 

خبری هم رسید از پیشنهادی که اقای صباغیان در کمیسیون شوراها مطرح کرده و گویا پذیرفته شده. دقیقا چه پیشنهادی بوده و الان با ارائه الگوی وزارت کشور، نظر ایشان چه بود؟

بر اساس آن چیزی که آقای صباغیان در کمیسیون مطرح کرده،، یک نماینده به حوزه یزد و اشکذر اضافه می‌شود، حوزه تفت و میبد تغییری نمی‌کند، حوزه اردکان هم که تغییری نمی‌کند، حوزه پنج شهرستانی ما تبدیل می‌شود به دو حوزه؛ یک حوزه مهریز، بافق و بهاباد و یک حوزه هم ابرکوه و خاتم.

 

این چیزی است که در کمیسیون مطرح‌شده است؟

بله، در کمیسیون مطرح‌شده ولی هنوز کمیسیون تصمیم نهایی نگرفته است. تأکید کردم حرف آخر را صحن علنی می‌زند و امیدوارم نتیجه این تلاش‌ها عدالت بیشتر در حوزه‌های انتخابیه در استانمان باشد.

 

 

 

منبع:هفته نامه پرگار / مهدی زمان زاده