چرا در ایران اولین نباشیم؟

مرتضی عبدالرضا زاده
کارشناس ارشد عمران – مهندسی مدیریت ساخت

نمایشگاه خودرو امسال در پاریس علاوه بر تمام زیبایی های چشمگیر فن آورانه اش نکته قابل توجهی خواهد داشت. شرکت های حاضر در این نمایشگاه که طبق برنامه اعلام شده قبلی قرار است از اول اکتبر (۱۰ مهر) کار خود را آغاز کند محصولات جدید خود را با موتورهای الکتریکی به بازار عرضه می کنند. در واقع برخلاف سال های گذشته این بار موتورهای الکتریکی هستند که در صدر توجه بازدید کنندگان قرار خواهند گرفت. تقریباً تمامی شرکت های مطرح از جمله بنز، بی. ام. دبلیو ، تویوتا، اوپل و حتی پورشه تلاش کرده اند خود را به این رقابت جدید جهانی برسانند. حالا فکر می کنید ارتباط این مطلب با یزد چیست؟
مسلماً نمی خواهیم اینجا درباره ساخت خودروهای الکتریکی در یزد صحبت کنیم، صنعت خودرو سازی در ایران سال ها است گرفتار رانت های دولتی و درخودماندگی علاج ناپذیری شده که به نظر نمی رسد به این زودی ها بتوان راهکار قابل ملاحظه ای برای خروج از این بن بست یافت. اما مسائل عمده به جا مانده در نتیجه ضعف صنایع خودرو سازی ما همچنان پا بر جا است.
آلودگی هوا، تلفات ناشی از تصادفات جاده ای و حتی شهری و نیز ترافیک سنگین و راه بندان هایی که این سال ها به جان یزد هم افتاده مسائلی است که به طور حتم کسی در مرکز کشور به این زودی ها راهکاری برای آن نخواهد یافت. بگذارید کمی صریح باشیم. دیدگاه مرکز گرایانه مدیران ایرانی هیچگاه اجازه نمی دهد شهرستان هایی مانند یزد در صدر اولویت های کشوری قرار بگیرند. همانطور که از آغاز این نوشتار مشخص است بقیه این متن هم قرار است به مسائل مربوط به حمل و نقل بپردازد.
این مطلب مهم است چون درباره مرگ و زندگی بسیاری از خوانندگان متن و نزدیکانشان خواهد بود. شاید این خبر را شنیده باشید که یزد رتبه نخست تصادفات منجر به فوت را در کشور به خود اختصاص داده است. نکته غم انگیزتر اینکه ۹۰ درصد این حوادث مربوط به راکبان موتور سیکلت بوده است. همینک بیش از ۵۰ شرکت سازنده موتورسیکلت هر روز ارابه های مرگ را در بسته بندی های جذاب و سرعت های بیشتر روانه بازار می کنند. نکته قابل توجه دیگر در مورد موتور سیکلت این است که سرعت مطمئنه آن البته با کلاه ایمنی نهایتا ۱۵ کیلومتر بر ساعت است. مطابق آماری که رسانه ها اعلام کرده اند تا ابتدای سال ۹۵، ۴۵۰ هزار موتور سیکلت در شهرهای مختلف استان یزد در تردد بوده اند. اکنون با بکار گیری قوانین سخت گیرانه تر توسط پلیس راهبر ناجا تا سال ۹۴ تنها ۸ درصد تلفات ناشی از فوت در حوادث رانندگی کاهش پیدا کرده است و نکته دردناک تر ماجرا این است که ۴۲ درصد قربانیان عابران پیاده بوده اند.
زمانی یزد را شهر دوچرخه ها می نامیدند. حالا کمتر جوانی است که حاضر باشد موتورسیکلت تندرو و پر سر و صدایش را با یک دوچرخه عوض کند. اما شاید راه دیگری هم باشد، به هر حال تجربه نشان داده که راکبان موتورسیکلت حاضر به استفاده از وسایل ایمنی نیستند. طرح های سلبی پلیس هم مقطعی و عمدتاً ناکارآمد بوده اند. چرا به این فکر نکنیم که می توان چهره شهر را به طور کلی از موتورسیکلت پاک کرد. قاتل پر سر و صدای مرگباری که چندان هم نیازی به حضورش نیست. راه فردا چنانکه نمایشگاه پاریس نشان خواهد داد استفاده از وسایل نقلیه الکتریکی است. وسایلی که سرعت بسیار کمتر و آلودگی ناچیزی دارند در عین حال ظاهرشان آنقدر جذاب است که با یک حرکت عمومی می توان آن ها را به راحتی میان جوان ها جا انداخت. دوچرخه های الکتریکی بسیاری این روزها برای ورود به بازار صف کشیده اند. شاید هنوز امکان ساخت ان ها در داخل کشور فراهم نباشد اما مگر ما واقعا همه چیز موتور سیکلت را خودمان می سازیم؟ چرا یزد که تا امروز رتبه نخست فوت ناشی از تصادفات را دارد به نخستین شهری تبدیل نشور که دوچرخه های الکتریکی را جایگزین موتورهای بنزینی کرده است؟ چرا نخستین کارخانه های ساخت و یا مونتاژ دوچرخه های الکتریکی از قبیل موتورسیکلت ها، اسکوترها و دوچرخه های برقی را همینجا راه اندازی نکنیم؟ شهری
که از نعمت خدادادی خورشید تابان هم بهره مند است و با یک برنامه ریزی منسجم نمی تواند مشکل خاصی برای تامین برق خورشیدی داشته باشد.