حاشیه نشینی معضلی رو به گسترش در یزد

به گزارش یزدی نیوزبحران حاشیه نشینی و اثرات سوء آن بر سیما و منظر شهری و نیز تبعات نامناسب اجتماعی آن، شناخت عوامل مؤثر بر شکل گیری و رشد این معضل را ضروری می سازد.
توسعه ناهمگون، جاذبه های شهری، بیکاری، درآمد کم، پایین بودن اجاره بهای مسکن و مهاجرت گسترده از شهرهای کوچک و روستاها از جمله دلایل پدیده حاشیه نشینی در اغلب کلان شهرهاست.
بر اساس آخرین سرشماری، جمعیت ایران نزدیک به ۸۰ میلیون نفر اعلام شده و آمار ۱۸ میلیون حاشیه نشین برای ایران که معادل حدود یک چهارم جمعیت آن است آماری نگران کننده و ناخوشایند است.
امروزه حاشیه نشینی در کنار معضلاتی چون اعتیاد، طلاق، مفاسد اخلاقی و اجتماعی قرار داده می شود.
حاشیه نشین به افرادی گفته می شود که از مناطق دور افتاده و کمتر برخوردار، راهی شهرها شده و در مواجهه با هزینه های سنگین زندگی حاشیه نشینی را بر می گزینند.
کنده شدن انسان روستایی و عشایری و حتی شهری از زادگاه خویش و حرکت به سوی شهرهای مرکزی، نخستین جرقه تشکیل محلات حاشیه ای را فراهم می کند.
*** یزد، مستعد حاشیه نشینی
مدیر کل امور اجتماعی استانداری یزد گفت: این استان با توجه به شرایط صنعتی خود مستعد شکل گیری مناطق حاشیه ای است اما نباید اجازه دهیم که خارج از محدوده تعریف شده شهر، هیچ سکونتی شکل گیرد.
مجید جوادیان زاده با بیان اینکه شهرهای میبد و اردکان هم به دلیل صنعتی بودن مستعد حاشینی هستند اظهار کرد: باید محدوده شهری را ثابت نگه داریم و از رشد بی رویه شهر جلوگیری کنیم زیرا ایجاد هر منطقه حاشیه نشینی آسیب های زیادی به دنبال دارد.
وی با بیان اینکه مناطق ویژه اجتماعی به سه منطقه حاشیه ای ، بی دفاع شهری و بافت های فرسوده اطلاق می شود گفت: مناطق حاشیه ای خارج از محدود شهرها شکل می گیرند و خدمات شهری هم برخوردار نیستند.
جوادیان زاده افزود: حاشین نشینی اغلب بواسطه مهاجرت های بی رویه در اطراف شهر ها بوجود می اید که موجب آسیب های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی ، امنیتی و غیره می شود.
وی تمرکز گروه های فقیر ، استقرار مشاغل کاذب شهری و ایجاد واحدهای اقتصادی و تولیدی سر ریز را از جمله مشکلات مناطق حاشیه نشین در استان بیان کرد و گفت: بسیاری از واحدهای پرورش دام و طیور در این مناطق ایجاد شدند که بیماری هایی را برای ساکنان آن منطقه و دیگر افراد جامعه به ارمغان می آورند.
جوادیان زاده اضافه کرد: بر اساس طرح پژوهشی که در استان انجام شد فرهنگ قانون گریزی، واگرایی شدید به قوانین شهری ، شکل گیری خرده فرهنگ های کجرو ، افزایش شاخص های بیسوادی و کم سوادی از جمله پیامدهای حاشیه نشینی در استان است.
وی افزود: البته طی چند سال گذشته با پیگیری های دستگاههای متولی ، این مناطق به محدوده شهری اضافه شده و در حال ارائه خدمت هستیم.
وی اظهار کرد: تلاش کردیم با همکاری اداره کل راه شهرسازی و سایر دستگاهها در مناطق حاشین نشین مستعد ، امکانات آموزشی ، ورزشی و فرهنگی ایجاد کنیم.
جوادیان زاده با بیان اینکه باید محدوده شهرها ثابت بمانند و از گسترش مناطق دیگر به شهرها جلوگیری شود افزود: البته باید مشکلات مناطقی هم که شکل گرفته رفع شود.
وی تصریح کرد: با توجه به وضعیت گذشته و ساخت و ساز های غیر مجاز و غیر استاندارد ، ظاهر و بافت این مناطق همچون گذشته چهره حاشیه ای به خود دارد.
مدیر کل امور اجتماعی استانداری یزد گفت: ساخت و ساز های غیر استاندارد، حضور اتباع بیگانه مجاز و غیر مجاز، غیر همگون بودن ناشی از مهاجرت، اسیب ها و مشکلات امنیتی و فرهنگی و اجتماعی را بوجود اورده که ضرورت رسیدگی و توجه به آنها در کمیته سازماندهی مناطق ویژه استان در دو سال گذشته بطور جدی لحاظ شده و همچنان ادامه دارد.
جوادیان زاده تهدیدات امنیتی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ناشی از حضور اتباع بیگانه در حاشیه شهر را قاچاق و پخش مواد مخدر، ایجاد چالش های امنیتی و سیاسی، دعواهای بین فرقه ای، افزایش مشاغل کاذب، نگهداری دام در منازل، ساخت و سازهای غیر مجاز، ایجاد بی نظمی و تاثیر بر آداب و فرهنگ شهروندان اعلام کرد.
***ارائه خدمات در مناطق روستایی راهکار معضل حاشیه نشینی
مدیر هماهنگی و نظارت شهرداری یزد هم به ایرنا گفت: شرایط اقتصادی واحدهای تولیدی و صنعتی یزد از دهه ۶۰ به بعد زمینه را برای حضور افراد غیر بومی به منظور اشتغال ایجاد نمود.
مهدی قاضی نسب افزود: این افراد به دلیل ممکن نبودن سکونت پایه دار در محدوه مرکری شهر یزد، عمدتا در دو حوزه سکونت گزیدند که یکی از آنها مناطق حاشیه ای شهر و مناطق غیر رسمی بود که فاقد امکانات و تسهلات زیربنایی برای سکونت هستند.
به گفته وی سکونت گاه دیگر این افراد محدوده بافت مرکزی بود که بعنوان بافت تاریخی شهر بشمار می اید و از لحاظ امکان سکونت و نیز کاهش هزینه های اجاره و تملک شرایط مناسب تری برای افراد غیر بومی در بر داشت.
این استاد معماری و شهرسازی دانشگاه، علت توسعه سکونت گاههای غیر رسمی را نبود نظارت های قانونی و برخورد نکردن قاطعانه دستگاههای ذیربط با تصرف کنندگان زمین های دولتی یا بایر اعلام کرد.
به گفته وی در بافت تاریخی نیز به دلیل خروج افراد بومی و متعاقب آن متروکه شدن فضای مسکونی و یا فوت مالکان آنها، این دسته از منازل در اختیار افراد غیر بومی قرار میگیرد.
قاضی نسب افزود: بعد از حدود سه دهه از اواخر دهه ۸۰ به دلیل توسعه قارچ گونه و غیر اصولی حاشیه در شهر یزد متاسفانه علی رغم ضوابط شهرسازی مبنی بر عدم توسعه فیزیکی شهر یزد محدده های غیر رسمی بعنوان محدوده قانونی شهر تلقی و متاسفانه بر عرصه سطحی شهر افزوده شد.
وی اضافه کرد: در نتیجه دستگاههای اجرایی موظف به ارائه خدمات زیربنایی از جمله آب، گاز، مخابرات ، برق شدند و فشار سنگینی بر مدیریت شهری وارد شد و آنها مجبور شدند تمام خدمات مربوطه را ایجاد کنند.
به گفته وی در دهه ۹۰ کاهش تولید واحدهای صنعتی، پذیرش نکردن غیر بومی ها و برگشتن به مناطق روستایی، توسعه حاشینه نشینی را کاهش داد و روند کنونی آن به این شکل است که نسبتا شرایط متعادل و ارامش نسبی حاکم شده و تا حدی کنترل شده است.
وی بهترین راه حل رفع این معضل را ایجاد بستر خدمات در مناطق روستایی و ایجاد نشدن جاذبه های شهری، ارتقای سطح خدمات اجتماعی، اقتصادی و آموزشی و بستر سازی برای سکونت مردم در مناطق اولیه خود اعلام کرد.
*** بهره مندی ۱۱۰ هزار حاشیه نشین یزد از خدمات سلامت
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با اشاره به افتتاح ۱۰ پایگاه سلامت در حاشیه شهرهای استان گفت: ۱۱۰ هزار حاشیه نشین این استان از خدمات سلامت بهره مند هستند.
محمد حسن لطفی افزود: در این پایگاهها تمام کارهای مراقبتی و پیشگیری به تمام ساکنین سکونت های غیر رسمی و حاشیه نشین بصورت رایگان ارائه می شود.
وی با بیان اینکه در پایگاه های یاد شده ماما و کارشناسان مراقبت سلامت مستقر هستند اظهار کرد: افراد توسط این کارشناسان مورد غربالگری قرار می گیرند و در صورت نیاز به پزشک ارجاع داده می شوند.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد طرح تحول نظام سلامت را یکی از طرح های موفق دولت تدبیر و امید خواند و گفت: طرح سلامت حاشیه شهرها از جمله برنامه های زیر مجموعه این طرح است.
****
یکی از ساکنان یک منطقه حاشیه نشین یزد امکانات موجود در این مناطق را در مقایسه با دیگر سایر نقاط شهر بسیار ناکافی دانست.
وی اظهار داشـت: موضوع عمرانی و مبلمان شهری، مواد مخدر و اتباع بیگانه مهمترین مشکلات موجود در مناطق حاشیه نشین شهر یزد هستند.
به گفته وی تضاد فرهنگی در این مناطق موج می زند و نبود امنیت هم از دیگر دغدغه های ساکنان آن است.
وی افزود: افرادی مانند من برای شغل به شهر آمده ایم اما به دلیل مشکلات مالی قادر به خرید یا ساخت خانه در مکان های بهتر شهر نیستیم و از این رو مجبور هستیم در مناطقی که برای تامین مسکن، هزینه های بسیار کمتری به دنبال دارد ساکن شویم.

ایرنا