رقیب جدید یادگاری نویسی روی دیوارهای تاریخی یزد

محمدرضا احمدی
چندی پیش عکسی از دیوارنویسی روی دیواری در ناحیه بافت تاریخی اردکان منتشر شد که واکنش‌های بسیاری را از سوی کاربران فضای مجازی در پی داشت؛‌البته این بار دیوارنویسی نه برای نهادن یادگار بود بلکه نوعی آگاهی‌دادن به شهروندان از سوی اداره جهاد کشاورزی این شهرستان محسوب می‌شد.
این دیوارنویسی از سوی اداره جهاد کشاورزی شهرستان اردکان هشداری درباره تغییر کاربری اراضی منطقه بود و از وجود عواقب قانونی برای کسانی که مبادرت به تغییر کاربری می‌کنند خبر می‌داد؛ اما نه خود این هشدار، بلکه محل نوشتن آن خبرساز شد. اما این مساله که آسیب زدن به بافت تاریخی اردکان قلمداد شد، واکنش‌هایی را در پی داشت،‌ بسیاری از کاربران فضای مجازی به کم توجهی به بافت تاریخی و آگاه نبودن مسئولان جهاد کشاورزی شهرستان اردکان از ارزش این ساختمان‌های قدیمی اعتراض داشتند.
 پیگیری‌های خبرنگار همشهری مشخص کرد که این دیوار نویسی‌ها که بخشی از دیوار نویسی وسیع هشدار دهنده درباره تغییر کاربری اراضی در شهرستان اردکان بود نه در یک نقطه از بافت تاریخی شهرستان اردکان، بلکه در چند نقطه بر دیوارهای بافت تاریخی این شهرستان نوشته شده است.  رئیس اداره جهاد کشاورزی شهرستان اردکان، نوشتن آگهی روی بافت تاریخی این شهرستان را حاصل اشتباه پیمانکار این دیوارنویسی‌ها می‌داند و از پاک شدن همه دیوارنویسی‌ها به وسیله «کاردک و آب» خبر می‌دهد. «علیرضا احمدی» تعداد این دیوارنویسی‌ها در حوزه تحت مدیریتش را حدود ۵۰۰ مورد اعلام می‌کند که به گفته او تنها چند مورد از آنها روی دیوار بناهای تاریخی نوشته شده بود که با اخطار اداره جهادکشاورزی اردکان به پیمانکار، همه آنها پاک شد. اگرچه نوشتن روی دیوارهای بافت تاریخی، آسیب‌زدن به این بافت محسوب می‌شود اما به نظر می‌رسد پاک کردن این دیوارنویسی‌ها با وسیله‌هایی که رئیس جهاد کشاورزی شهرستان اردکان نام می‌برد، خود موضوعی قابل تامل است.

دیوارنویسی؛ اقدامی عادی
اما یکی از فعالان حوزه میراث فرهنگی یزد این دیوارنویسی‌ها را اقدامی می‌داند که دیگر «عادی» شده است.
«امیر ترقی‌نژاد» می‌گوید: سال هاست که یادگاری‌نویسی بر تن نحیف بافت خودنمایی می‌کند و با توجه به این معضل، استراتژی مناسبی نیز برای رفع آن دیده نمی‌شود.
جدا از استراتژی، آن‌طور که ترقی‌نژاد می‌گوید، برنامه‌ای هم برای فرهنگ‌سازی و جریمه خطاکاران وجود ندارد که به گفته او این قضیه مهم‌تر از همه است چرا که به عنوان کشوری گردشگرپذیر باید به این موضوع نیز توجهی جدی شود. این فعال حوزه میراث فرهنگی می‌گوید: بارها پیشنهادهایی مطرح شده تا در مکان‌های تاریخی، تابلوهای وایت برد یا وسایلی مشابه نصب شود تا هم برای نوشتن هشدارها مناسب باشد و هم برای خاطره‌نویسی گردشگران که تاکنون هیچ یک از این پیشنهادها اجرایی نشده است. وی از فعالان حوزه میراث فرهنگی می‌خواهد که بیشتر در این زمینه فعال باشند تا بتوان از میراثی که گذشتگان، سالم به دست ما رسانده‌اند، بهتر محفاظت کرد.

حفظ بافت تاریخی با توسل به قانون
«رضا صالحی» از دیگر فعالان حوزه میراث فرهنگی نیز بافت تاریخی موجود در شهرستان‌های استان را سرمایه‌ای گرانبها می‌داند که با این تراکم و زیبایی در کشورهای زیادی وجود ندارد.
او از برسر ذوق آمدن توریست‌ها و گردشگران خارجی از مشاهده بافت تاریخی می‌گوید و می‌‌افزاید: بسیاری از توریست‌ها اذعان دارند که بافت تاریخی‌ استان در جهان بی‌نظیر است و با این که بسیاری از آنان به بیش از ۴۰‌یا‌50‌کشور سفر کرده‌اند، به گفته خودشان چنین تراکم و زیبایی‌ را در هیچ کجا مشاهده نکرده‌اند.
به نظر صالحی این‌گونه اقدامات می‌تواند بافت تاریخی را تخریب کند یا حتی موجب عادی شدن این نوع تخریب‌ها شود که بدترین پیامد این اتفاق است.
او خواستار تصویب و اجرای قوانینی سختگیرانه برای حفاظت بیشتر از بافت تاریخی می‌شود و می‌گوید: هرطور که شده باید از این بافت حفاظت کرد و آن را به سلامت به دست آیندگان رساند.
وی می‌گوید: بافت تاریخی در کشورهای اروپایی، جزو مناطق لوکس به حساب می‌آید و این نشان می‌دهد که آنها قدر بافت تاریخی خود را می‌دانند اما متاسفانه بافت‌های تاریخی در کشور ما جزو محله‌های پایین شهر به حساب می‌آیند که این خود باعث بیشتر شدن احتمال تخریب این بافت‌ها می‌شود.
این اولین بار نیست که روی دیوارهای بافت تاریخی استان، چیزی نوشته می‌شود. تاکنون بارها در شهرهای مختلف کشور مردم یا نهادهای مختلف به دیوارنویسی در بافت‌های تاریخی پرداخته‌اند و عکس‌هایی از آنها منتشر شده است. هربار نیز بحث‌هایی در مورد آسیبی که این دیوارنویسی‌ها به بافت تاریخی می‌زنند مطرح شده اما پس از گذشت مدتی همه این بحث‌ها به دست فراموشی سپرده شده است. به‌نظر می‌رسد تا تدبیری جدی در این زمینه از سوی نهادهای مسئول اندیشیده نشود، این آخرین‌بار نخواهد بود که شاهد این آسیب‌زدن‌ها به بافت تاریخی هستیم.