بازارهای مدرن بافت سنتی یزد را بی‌رنگ می‌کنند
به گزارش یزدی نیوززمزمه ساخت ۳ مجتمع بزرگ تجاری بلند مرتبه در یزد، در حالی به گوش می‌رسد که بالا بودن سرانه فضاهای تجاری در یزد موجب شده است بسیاری از مغازه‌هایی که در مجتمع‌های قدیمی‌تر وجود دارند بلا استفاده و متروکه بمانند و بخش‌هایی از بازار قدیمی یزد هیچ نشانی از رونق گذشته نداشته باشد.
ارائه تصویری از روند گسترش فضاهای تجاری در شهر و تبیین علل و نتایج بروز این پدیده می‌تواند متولیان را در اتخاذ تصمیم‌های عالمانه و در نظر گرفتن مصالح شهر و مردم یزد یاری کند.
یک مدرس معماری دانشگاه در این زمینه به خبرنگار همشهری گفت: به اعتقاد من، نحوه تعریف فضاها در شهرهای امروز زاییده شکل جدیدی از شهرسازی است که در دوران معاصر وارد کشور ما شده است و به تدریج از پایتخت به سایر شهرهای بزرگ و از آنجا به شهرهای کوچک و این روزها تا روستاها نیز سرایت کرده است.
«حمیدرضا بیگ‌زاده» افزود: چیزی که می‌توان آن را ناشی از سیطره خیابان به عنوان عنصر نسبتا جدید در ساخت شهرهای ما در ورود به دوران معاصر دانست؛ متأثر از ظهور اتومبیل و حمل و نقل به شکل نوین آن بوده است.
وی ادامه داد: شکل‌گیری فضاهای شهری جدید از جمله خیابان‌ها، فلکه‌ها و میدان‌ها مطابق الگوی جدید، شکل تازه‌ای از معماری فضاهای شهری تحت عنوان «معماری خیابانی» را رقم زده است که احتمالا مطابق الگوی خاستگاه‌های اولیه آن، غالبا با لبه تجاری تعریف و نهادینه شده است.
این مدرس دانشگاه در این باره تصریح کرد: بدیهی است که با وجود آنچه ما در دوره‌های قبل از معاصر از شکل‌گیری فضاهایی شبیه خیابان را در برخی محورهای شهری مهم داشته‌ایم، معماری خیابانی به شکلی که امروز شاهد آن هستیم، در شهرها پدیده نسبتا جدیدی است و می‌توان آن را کاملا وارداتی دانست.
بازار؛ قلب اقتصادی شهر در زمان گذشته
بیگ‌زاده با اشاره به این‌که در شهرهای سنتی فضاهای تجاری در قالب ستون فقراتی تحت عنوان «بازار» تشکیل می‌شدند، ادامه داد: بازار به عنوان قلب اقتصادی شهر در امتداد گذرهای اصلی و مهم و در کانون مرکزی شهر شکل می‌گرفت و سایر عناصر مهم و کلیدی شهر نیز در ارتباط با آن پدید می‌آمدند.
وی افزود: معماری بازار و عناصر وابسته به آن در شهر یزد از قبیل راسته‌ها، سراها، تیمچه‌ها و گاهی اوقات کاروانسراهای شهری، با نظام مشخصی شکل می‌گرفتند و تعامل اقتصادی و اجتماعی ویژه‌ای در آن جریان داشت. این متخصص معماری با بیان این‌که آن نظام اقتصادی و اجتماعی و تولیدی با آنچه در معماری فضاهای تجاری امروز ما دیده می‌شود کاملا متفاوت و به عبارتی بیگانه است، افزود: نتیجه اولیه این است که روند شکل‌گیری فضاهای تجاری در شهرهای معاصر ما، غالبا هیچ نسبت مشخصی با پیشینه اصیل و بومی خود نداشته است.
وی تصریح کرد: با توجه به همزادی خیابان‌ها و فضاهای شهری معاصر با شکل گیری فضاهای تجاری، طبعا هر جا خیابان و بلوار و میدانی احداث شده، به همراه خود، فضاهای تجاری را نیز گسترش داده و همین مساله باعث شده است سرانه فضاهای تجاری در شهرهای ما، اعداد بسیار درشتی را در مقایسه با بسیاری دیگر از کاربری‌های مهم و حیاتی شهر به دست آورد.
گسترش بازار؛ متناسب با ظرفیت شهر
این مدرس دانشگاه با اشاره به جنبه‌های اقتصادی این موضوع اظهار کرد: در گذشته، فضاهای بازار عمدتا در ارتباط با تولید و تقاضای واقعی و در نسبتی معنادار با ظرفیت‌ها و قابلیت‌های شهر و حوزه‌های نفوذ آن، رشد و گسترش می‌یافتند اما امروز گسترش بی رویه فضاهای تجاری مانند پاساژها و مجتمع‌ها نسبت قابل قبولی با میزان تولید بومی یا ملی و همچنین نیاز واقعی مصرف کننده ندارند. وی افزود: در واقع می‌توان این نتیجه مهم را گرفت که گسترش روزافزون فضاهای تجاری، انعکاس دهنده گسترش روزافزون فرهنگ مصرف گرایی و مصرف زدگی در جامعه ما بوده و هست.
بیگ‌زاده با هشدار نسبت به ادامه وضعیت فعلی گفت: طی سال‌های اخیر که مجتمع‌های تجاری عظیمی در بسیاری از شهرهای بزرگ در حال شکل‌گیری هستند، این موضوع، زنگ خطر را با شدت بیشتری به صدا درآورده است.
گسترش مصرف، بدون وجود پشتوانه برای تولید داخلی
یک مدرس معماری دانشگاه تاکید کرد: گسترش فرهنگ مصرف بدون وجود پشتوانه برای تولید داخلی و رونق آن در بازار، قطعا هیچ چشم‌انداز روشنی را در برابر دیدگان ما قرار نخواهد داد و روز به روز بر تضعیف اقتصاد داخلی و خروج سرمایه‌های حیاتی از کشور دامن خواهد زد. «حمیدرضا بیگ‌زاده» در انتها با جمع‌بندی مباحث مطرح شده، تصریح کرد: حاصل کلام این است که شکل‌گیری و گسترش فضاهای تجاری در شهرهای ما به شکلی که این روزها شاهد آن هستیم، نه از دید معماری و شهرسازی، نه از منظر فرهنگی و اجتماعی و نه از نظر مباحث اقتصادی و نه از هیچ منظری نمی‌تواند توجیهات لازم را داشته باشد و چشم انداز روشن و مطلوبی را برای کشور ترسیم کند. این مدرس معماری ابراز امیدواری کرد که این روند نامطلوب با نگاهی دقیق، بوم گرایانه و آینده نگر، در روند توسعه شهرهای ما مورد بازبینی و اصلاح قرار گیرد.
بخش نظردهی بسته شده است..