تلاش جهادگران بسیجی برای احیای قنوات خشکیده‌ی خاتم
قرارگاه پیشرفت و آبادانی رزمایش جهادگران فاطمی مستقر در شهرستان خاتم با اختصاص اعتبار با همکاری جهادکشاورزی و مشارکت‌های مردم محلی در جهت احیای چهار رشته قنات که بعضاً از دو دهه قبل خشک شده است، اقدام می‌کند.
شهرستان خاتم از سالیان گذشته تاکنون همواره به عنوان قطب کشاورزی استان یزد معروف بوده است ولی خشکسالیهای پیاپی، زمین‌های کشاورزی این شهرستان را نیز رفته رفته تفتیده و بسیاری از منابع آبی آن را به خشکی سوق داده است.
مردم کم توقع این دیار که عمدتاً کشاورز و دامدار هستند، می‌گویند؛ تنها خواسته آنها از مسئولان تامین آب کشاورزی و جلوگیری از خشکی کشت و زرعشان است والا هیچ توقع دیگری از سوی مسئولان ندارند و می‌توانند بسیاری از مایحتاج خود و بخشی از نیازهای مردم دیگر استانها را نیز تامین کنند.
قناتهای ملکی، فتح آباد، علی آباد و قدمگاه تنها تعداد محدودی از قناتهای خشکیده یا در آستانه خشک شدن در بخش مرکزی این شهرستان هستند که خانوارهای زیادی را به لحاظ کشاورزی و اقتصاد خانوارشان به ویژه امسال که سرمازدگی نیز اندک امیدشان را به کسب درآمد نامید کرد، با خطر نابودی مواجه کرده است.
هرچند قرارگاه پیشرفت و آبادانی بسیج سازندگی مستقر در شهرستان خاتم در نظر دارد با کمک مالی به اهالی منطقه در جهت احیای این قنوات اقدام کند، ولی در جریان برگزاری رزمایش جهادگران فاطمی در این شهرستان به سراغ برخی از اهالی منطقه رفتیم تا بیشتر با مشکلاتشان در این باره آشنا شویم.
«محمد فتحی» یکی از این اهالی و از بهره برداران قنات ملکی در ورودی جنوبی شهر هرات است که می‌گوید: این قنات از ۲۰ سال پیشبه خشکی گرائیده ولی برخی اهالی با کمک جهادکشاورزی و دریافت تسهیلات بانکی اقدام به لایروبی بخشهایی از این قنات کرده‌اند که می‌توان آب مورد نیاز قریب به ۶۰ خانوار در منطقه را تامین کند.
وی اضافه می‌کند: متاسفانه تسهیلات بانکی اهالی کفاف لایروبی تمام قنات را نداده ولی منجر به آبدهی مجدد ان شده که به دلیل جاری نشدن آب در مسیر قنات و نیاز به لایروبی و کف زنی آن، هم اکنون جریان آب با استفاده از پمپ انجام میشود و امیدواریم مسئولان در این باره حمایت لازم را داشته باشند.
«علی برزگر» یکی دیگر از اهالی منطقه نیز که با هزینه شخصی در منطقه حسن آباد احیای قنات ۳۰۰ ساله آن را پس از ۳۰ سال خشکی مجددا احیا کرده است، عنوان می‌کند: متاسفانه هیچ حمایتی از سوی دستگاه های مربوطه در این خصوص و حتی تامین سوخت مورد نیاز کشاورزی روستا صورت نگرفته و علاوه بر این مسئولان حوزه آب شهرستان مدام اصرار بر تعطیلی آبکشی از مادر چاه قنات و انتقال ان با لوله به دلیل تخریب مسیر آن را دارند.
وی می‌گوید: متاسفانه مسئولان در حالی برای حفر چاه‌های عمیق در منطقه مجوز صادر می‌کنند که هیچ حمایتی از احیای قنوات که در عمق کم زمین قرار دارند و برخلاف چاه‌های آب، دست اندازی به منابع آب زیرزمینی ندارند، نمی‌کنند.
برزگر معتقد است که فرونشست زمین در شهرستان ناشی از برداشت بی رویه از چاه‌های عمیق است، در حالی که قنوات موجود نه تنها با هزینه یک سوم هزینه حفر چاه احیا می‌شوند بلکه یک چهارم چاه‌ها و از تبخیر زمین آب را استحصال می کنند و هر یک نیز به نوعی زهکشی برای دیگر قنوات هستند.
به سراغ «اکبر رسولی» یکی از فعالان روستای فتح‌آباد می‌رویم؛ روستایی چندین هزار ساله که زمانی مرکزیت منطقه را داشته و قنات آن نیز ثبت ملی شده است ولی متأسفانه به دلیل خشکسالیهای سالهای اخیر، از قریب به یک و نیم سال پیش فاقد جریان آب و خشک شده است.
وی می‌گوید: این رشته قنات بالغ بر دو کیلومتر طول و حدود ۱۲۰ میله چاه دارد ولی لایروبی آن نیازمند اعتباری بالغ بر دو میلیارد تومان است.
وی با بیان این که ۲۰۰ خانوار در این روستا که عمده مدارس شهر هرات را نیز در خود جای داده است، سکونت دارند، اظهار می‌کند: خشکسالی و از رونق افتادن کشاورزی، بسیاری از روستاییان منطقه و حتی نخبگان و تحصیلکردهای فتح آباد را راهی شهرها و حتی خارج از کشور کرده است.
رسولی با بیان این که روستا در ایام تعطیل مانند ایام عزاداری تاسوعا و عاشورا میزبان چند ده برابر جمعیت خود است، می‌گوید: تنها چاه کمکی موجود در منطقه برای تامین آب کشاورزی روستا دارای مجوزی مربوط به ۳۰ سال پیش است ولی اخیراً پس از کف شکنی در عمق ۱۰۲ متری زمین به آب رسیده که دبی آن کمتر از دو لیتر بر ثانیه است که البته کفاف کشاورزی روستا را نمی‌دهد.
وی با تاکید بر این که اهالی معتقدند علت اصلی خشکی قناتشان، حفر چاه در مجاورت مادر چاه قنات توسط یکی از ملاکان منطقه که از قضا آب واحد مرغداری خود را به همین کشاورزان می‌فروشد، است افزود: این در حالیست که فراوانی آب قنات در گذشته به نحوی بود که مازاد آب مورد نیاز کشاورزی، یک آسیاب آبی را نیز در مسیر خود به حرکت درمی‌آورد تا آرد مورد نیاز مردم منطقه را تأمین کند.
رسولی با اشاره به این که لایروبی قنات هزینه‌های گزافی دارد و ممکن است در نهایت آب در قنات جاری نشود، پیشنهاد می‌کند که انتقال آب از محل چاه مادر تا مظهر قنات از طریق پمپ و لوله و با هزینه‌ای به مراتب کمتر انجام شود.
«مراد نصیری» پیرمردی با دستانی خشن که حکایت از سختکوشی وی و جور روزگار در سالیانی دراز دارد، از کم آب شدن شدید قنات روستایش یعنی «علی آباد» می‌گوید؛ روستایی که راهنمای ما آن را روستای هدف قرارگاه پیشرفت و آبادانی رزمایش جهادگران فاطمی ذکر می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: کم آبی قنات روستا باعث کاهش سطح زیرکشت ۱۲۰ هکتاری روستا به حدود یک سوم آن و مهاجرت بسیاری از ۴۰ خانوار ساکن در روستا شده است به طوری که برخی از آنها تنها برای سرکشی از مزارع خود به روستا مراجعه می‌کنند .
نصیری که حفر چاه غیرمجازی به عمق حدود ۸۰ متر در مجاورت مادر چاه قنات و در دشت ممنوعه این منطقه توسط یک سرمایه‌گذار بخش صنعتی برای ایجاد یک واحد تولید کاشی با اخذ زمینی ۲۰ هکتاری را باعث کم‌آب شدن قنات می‌داند، از مسئولان می‌خواهد یا مجوز حفر چاه برای کشاورزان منطقه صادر کنند یا اگر حفر چاه غیرمجاز است، این چاه ها را نیز مسلوب کنند.
به گفته وی، بارها به دنبال شکایت اهالی این چاه‌ها مسدود ولی مجدداً فعالیت خود را از سر گرفته است.
نصیری با اشاره به آبدهی اندک چاه کمکی روستا می‌گوید: کشاورزان منطقه به دلیل کفایت نکردن آب این قنات و چاه کمکی روستا مجبور به خرید آب به صورت تانکر هستند که عمدتاً نیز از بالادست قنات توسط یکی از مالکان چاه‌های کشاورزی برداشت و به کشاورزان فروخته میشود.
داستان قنات قدمگاه سرچشمه و خانوارها و کشاورزان منطقه نیز داشتانی تکراری و مشابه با داشتان همین افراد است ولی قرارگاه بسیج سازندگی تلاش دارد با تخصیص اعتبار به کمک اهالی این روستا بیاید و در تامین اعتبار مورد نیاز احیای این قنوات یار و یاورشان باشد.
البته در حاشیه این بازدید و گفت‌وگوها، با خانواده شهیدان ابوالفضل و اسماعیل محمدی در روستای علی‌آباد نیز دیدار و پای درد و دلهای پدر و مادر این شهیدان نشستیم.
منبع:ایسنا یزد
بخش نظردهی بسته شده است..