بار سخنگویی دولت را از دوش رئیس سازمان مدیریت بردارید

 آنچه در ادامه می آید متن گفت و گوی با عبدالله ناصری مدیرعامل خبرگزاری جمهوری اسلامی در دوران اصلاحات و استاد تاریخ دانشگاه الزهراء(س) است:

تأثیر شکست تندروها در انتخابات بر تخریب دولت

سؤال: تحلیل شما از اتاق فکر تخریب دولت و اینکه چرا در سال آخر دولت چنین اتفاقی می افتد؟

جریان تندرو و افراطی که در انتخابات ۹۲ شکست خورد از همان زمان فضای رسانه ای و فضای تخریب علیه دولت را شروع کرد. مخصوصا بعد از موفقیت روحانی در موضوع برجام و پرونده هسته ای نقطه عطف نخستین در این فضا سازی ها و تخریب علیه دولت شکل گرفت. اما نقطه عطف دوم شکست مخالفان تندرو دولت و اصلاحات در انتخابات مجلس بود که به مراتب می توان گفت نقطه عطف بزرگتر و مهمتری بود؛ به این جهت که جریان مخالف که در مجلس و قوه مقننه به طور طبیعی مشغول کار بودند آزاد شدند و امروز طبیعتا این سامان را شکل دادند. این پدیده جدیدی نیست اما با آزادسازی این نیرو قدرت بیشتری را پیدا کرده است.

از طرف دیگر همیشه این امر بوده و در دولت اصلاحات و حتی شوراهای شهر مثلا شورای شهر اول هم ما این روند را می دیدیم، سال آخر که سال ارزیابی در افکار عمومی است به طور طبیعی می تواند فرصت مناسبی برای رقیب باشد که بمباران تبلیغاتی و تخریب علیه دولت را شروع کند. طبیعتا به میزانی که دولت میدان را ایجاد و آماده کند آنها علیه دولت و یا به نفع مقاصد خودشان کار می کنند.

نکته مورد نظر من این است که دولت اگرچه از آغاز تقریبا تیم رسانه ای منسجم و فعالی نداشت و کاملا تیم منفعلی بود، امروز که سال آخر است و  مجلس همسو و همراهی را دارد باید برای فضای تبلیغاتی و رسانه ای خود سامان جدی ایجاد کند تا بتواند از این حالت انفعال بیرون بیاید.

پیشنهاد ناصری برای بهبود اطلاع رسانی دولت

یکی از بهترین راه ها تجربه ای است که در دولت اصلاحات مخصوصا دوره دوم آن تکرار شد. به علت تجربه ای که در دولت اول پدید آمد، در دولت دوم اصلاحات حوزه سخنگویی را از حوزه اجرایی و کابینه جدا کردند. سخنگو فرد مستقلی به عنوان دبیر دولت شد و برای تمام وزرا و شخص رئیس جمهور ساماندهی رسانه ای و برنامه رسانه ای ایجاد کرد. برای این کار شورایی تشکیل شد که جلسات مستمر هفتگی داشت. اما به نظر می رسد که دولت یازدهم فاقد این برنامه است. سخنگوی دولت نیز شخصی است که یکی از بزرگترین سازمان های دولتی را با بزرگترین و پیچیده ترین وظایف در اختیار دارد. لذا سخنگویی یک کار دسته چندم او می شود. در صورتی که از نظر تأثیرگذاری رسانه ای مخصوصا در این شرایط حساس کشور سخنگو باید تمام وقتش را برای رصد جریان رقیب و همین طور تولید برنامه و ساماندهی رسانه های همسو با دولت بگذارد.

نکته دیگر این است که بخش قابل توجهی از رسانه های همسو با دولت برنامه و خوراکی از ناحیه دولت دریافت نمی کنند که بتوانند موج تخریب علیه دولت را تا حدود زیادی پاسخ دهند و دولت را از این موضع انفعال خارج کنند.

تک دوره ای شدن روحانی یک رویای خام است

سؤال: در شرایطی که برخی دولت را یک دوره ای می دانند، با وجود این ضعف اطلاع رسانی، دولت چطور می تواند با این موارد مقابله کند؟

قطع مسلم تک دوره ای شدن دولت روحانی به دلایل متعدد یک رویا و آرزوی خام است. یکی از دلایل حرف من محبوبیت شخصی ای است که خود روحانی در این مدت مخصوصا بعد از موفقیت های برجام به دست آورد. نکته دوم این است که جریان اصولگرایی معتدل به هیچ وجه نامزدی را رقیب او نخواهد کرد. چون اگر می خواست این کار را انجام دهد در این مجلس همراه او نمی شد. نکته سوم فقط می ماند جریان تندرو افراطی که با گفتمان انقلابی مقاومت در سال ۹۲ می خواست کرسی ریاست جمهوری را به دست بیاورد که من بعید می دانم وقتی طیف عظیمی از اصولگرایان را در کنار خودشان ندارند بتوانند به طور جدی میدان دار این عرصه باشند و رقابت را تک دوره ای به نفع خودشان رقم بزنند.

نکته دیگری که باید از نظر دور نداشت این است که تجربه تاریخی در جمهوری اسلامی نشان می دهد حاکمیت در سطح کلان هم مایل نیست رئیس جمهور تک دوره ای باشد؛ چرا که توانایی و کارآیی رئیس جمهور را در یک دوره ۸ ساله می توان کامل و به خوبی ارزیابی کرد.

سؤال: اگر شانسی برای آنها نیست، چرا این رفتار را نشان می دهند؟

به هر صورت عمده توان خود را در این راستا به کار می برند که بین دولت و عرصه اجتماعی و حوزه رأی روحانی فاصله بیاندازند که متضمن این است که روحانی هم از این عرصه غافل نباشد و دست به کار شود. من فکر می کنم تا حدودی همین خیال راحت و آسودگی خیال روحانی مشکلاتی را برای او و دولتمردان ایجاد می کند. روحانی باید در این یک سال باقی مانده مخصوصا بعد از اینکه از مجلس اطمینان حاصل کرد در عرصه داخلی دست به کار جدی بزند. از نظر اقتصادی نمی تواند شق القمر کند. دولت بسیار مشکل اقتصادی دارد. ساختارهای اقتصادی که دولت احمدی نژاد شکل داده آنقدر برای روحانی مانع ایجاد کرده که نتواند کار جدی رقم بزند.

دولتمردان میراث احمدی نژاد را آشکار بازگو نکردند

دولت باید اول آنچه را که تحویل گرفته یعنی میراث هشت ساله احمدی نژاد را بیان کند؛ که هیچ گاه روحانی و دولتمردان عیان و آشکار بازگو نکردند که چه ساختار فاسد و به هم ریخته و تجزیه شده ای را تحویل گرفتند. دوم اینکه در همین عرصه مدیریتی کشور بر اساس آنچه را که تا به حال نخبگان کشور و اقتصاددانان گفتند دست به تغییر و تحولات جدی بزند.

دولت و تیم اقتصادی دولت به خاطر تورم به رکود دامن زد. اقتصاددانان و همچنین جامعه شناسان معتقدند که در میان مدت آثار و تبعات اجتماعی رکود بسیار خطرناک تر از تورم است. بنابر این وقتی نخبگان و اقتصاددانان کشور می گویند که اگرچه تورم را کنترل کردید الآن رکود مهم تر است و تیم اقتصادی دولت هم یک تیم کاملا تورمی است و خیلی به شکل دومش توجه ندارد این تغییر و تحولات می تواند بارقه امیدی در جامعه ایجاد کند.

پاشنه آشیل روحانی در سال ۹۶

نکته دیگر علاوه بر کابینه، مدیریت های استانی کشور هستند که این افراد سال آینده مجری انتخابات ریاست جمهوری خواهند بود. توجه کنیم تفاوت انتخابات مجلس با ریاست جمهوری این است که چون یک، دو و یا تعداد محدودی فرد هستند، علقه های بسیار پررنگ حضور محلی در نظارت بر روند انتخابات خیلی کمرنگ تر از حوزه مجلس است. بنابر این مدیران اجرایی، بخشداران، فرمانداران و استانداران امر انتخابات را در دست دارند که بخش قابل توجهی از آنها هنوز میراث دولت پیشین هستند و بخشی را روحانی و یا تیم وزارت کشور جا به جا کرده است. این اتفاق ممکن است در سال ۹۶ برای روحانی یک پاشنه آشیل تلقی شود که به هر صورت باید دست به کار بزند. ضمن اینکه وقتی در برخی از حوزه ها ناکارآمدی جلوه گر شده، از نظر روانی خود پدیده تغییر و تحول می تواند برای جامعه و جامعه رأی روحانی بارقه امید ایجاد کند.

سؤال: به مشکلاتی که دولت قبل به وجود آورد اشاره کردید. بیان این مشکلات چطور می تواند در موفقیت دولت روحانی مؤثر باشد؟

من به عنوان یک کارشناس رسانه معتقدم که الآن یک مقدار دیر شده ولی نمی شود از آن گذشت و عبور کرد. زمان بیان این واقعیت سال اول دولت و ماه های اول دولت بود.

سؤال: دولت در این زمینه خیلی هم ساکت نبوده …

نه واقعیت ها را بیان نکرد. جریان رقیب آنچنان فضای تبلیغاتی علیه دولت ایجاد کرد که عملا دولت را در این عرصه خلع سلاح کرد. من خیلی به مسائل پشت پرده نه خبر دارم و نه کاری دارم. اما این را هم بعید نمی دانم که برخی از نهادهای قدرت دولت را از بیان واقعیت های مربوط به دولت احمدی نژاد منصرف کرده باشند. اگر این امر رخ داده باشد همان گودال یا چاه کلیدی است که دولت در آن افتاده است.

دولت باید به جامعه اعلام می کرد که چه مخروبه ای را تحویل گرفته است

دولت باید به جامعه اعلام می کرد که چه مخروبه ای را تحویل گرفته است و آن وقت برنامه های خودش را ارائه می داد. من معتقدم هنوز بخشی از جامعه مخصوصا مردم عامی جامعه نمی دانند که دولت احمدی نژاد که پول نفت و یارانه توزیع می کرد و در سفرهای استانی گونی گونی پول توزیع می کرد، به خاطر همین کارهای پوپولیستی چه ساختارهای غلط اقتصادی را در کشور شکل داد و نهادینه کرد که امروز روحانی میراثدار آن است و به راحتی نمی تواند مسأله را پیش ببرد.

نکته مهمتر این است که بالأخره برجام اتفاق بزرگی بود. اتفاقی بود که ظریف را تا مرز جایزه صلح نوبل هم پیش برد. اما باید واقعیت پیشین این اتفاق بیان می شد و آن تبعات بسیار مخرب و آثار زیان بار تحریم هایی بود که در هشت سال گذشته بر کشور وارد شد.

هنر جریان تندرو قدرت رسانه ای است

من با شما موافقم دولت کلی گویی کرد. اما یک تیم کارشناس زبده به کار نگرفت که با آمار و ارقام واقعیت ها را تبیین و تکرار کنند. امروز هنر رقیب روحانی و جریان تندرو قدرت رسانه ای و این است که مسائل را دائم تکرار می کند. این تکرار در ذهن جامعه می نشیند. اگر روحانی مسأله ای را در یک برنامه تلوزیونی ۲ ساعته بیان کرد و رفت و بعد نه سخنگو و نه تیم رسانه ای دولت پشت این بیان را نگرفتند از ذهن و حافظه جامعه پاک خواهد شد و تأثیر خودش را از دست خواهد داد.

بار سخنگویی دولت را از دوش نوبخت بردارید

سؤال: راهکاری که بتواند دولت را در این سال آخر موفق کند چیست؟

اول اینکه دولت باید عزم جدی هم برای تغییر کابینه و هم مدیریت های مهم و اساسی استان ها داشته باشد. دوم ساماندهی یک تیم رسانه ای بسیار فعال است. قدم اول برای این کار این است که بار سخنگویی دولت را که در یک سال آخر از نظر افکار سازی مهم است از روی دوش رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی بردارد و فرد مستقلی که بتواند اولا هزینه بپردازد و ثانیا ریسک کند و ثالثا هم بر روند دولت پیشین و هم بر وضعیت ملی و بین المللی فعلی اشراف داشته باشد – یعنی هم مرد سیاست، هم مرد اقتصاد و هم مردم آمار و کمیّات باشد – را باید به سخنگویی انتخاب کند تا ساماندهی تیم رسانه ای دولت را بر عهده بگیرد.

من معتقدم امروز سخنگویی کار تشریفاتی رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی است و به همین جهت دولت از نظر رسانه ای کاملا منفعل و تحت تأثیر قرار می گیرد.

نکته آخر اینکه باور من این است که به هر صورت اصلاح طلبان و حتی اصولگرایان معتدل هر به طور یقین پای روحانی ایستادند و سال ۹۶ مثل سال ۹۲ از او حمایت قطعی خواهند کرد. جریان تندرو افراطی هم اگرچه خیلی دلش می خواهد با توجه به شکستی که در سال ۹۲ و ۹۴ و مرحله دوم ۹۵ خورده انتخابات ریاست جمهوری را یک مرحله ای کند، اما به طور جدی عنصر رأی آوری نخواهد داشت. بنابر این روحانی رئیس جمهور دو دوره ای خواهد بود و آنقدر جایگاه و مقبولیت در افکار عمومی دارد که برای دوره دوم هم این رأی را برای خودش به ارمغان بیاورد.