از “کلوخ اندازون” سنتی فراموش شده تا افطاری دادن با “نُقلِ آلوچه‌ای”
ماه مبارک رمضان در اردکان
به گزارش یزدی نیوز،در اردکان، شب و روزهای ماه میهمانی خدا، ماه قرآن، ماه دعا و نیایش و ماه شب‌های قدر، در استان دارالعباده یزد و شهرستان اردکان همچون دیگر شهرهای ایران از حال و هوای خاصی برخوردار است.
در این ماه بندگی که به معنای واقعی کلمه می‌توان در آن بندگی را با تمام وجود حس کرد، مردم نیز همانند پروردگارشان درس بخشندگی می‌آموزند به طوری که در شهرستان اردکان نیز سفره اطعام و افطاری دادن در هر خانه و مسجدی گسترده می‌شود و همه سعی دارند در این عمل نیک گوی سبقت را از یکدیگر بربایند.
مردم این شهرستان آداب و رسوم کهن دیگری نیز در ماه مبارک رمضان دارند که برخی از آنها همچنان پابرجاست که در ذیل به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
کلوخ اندازون
"کلوخ اندازون" از جمله آداب و رسوم منسوخ شده‌ی مردم این دیدار است که اردکانی‌ها با برگزاری آن، به استقبال ماه مبارک رمضان می‌رفته‌اند.
بنا بر اعتقاد مردم شهرستان اردکان، روز کلوخ اندازون، روز شادی بوده است به طوری که خانواده‌های اردکانی در آخرین روز ماه شعبان به تفریح می‌پرداختند و با جمع شدن در کنار یکدیگر، از بهترین غذاها میل می‌کردند.
به گفته‌ی "نادر پیری اردکانی" یکی از محققین حوزه میراث فرهنگی استان یزد، مردم اردکان این روز را بدین علت روز "کلوخ اندازون" می‌نامیدند که مردم شهر به سبب در پیش رو بودن آغاز ماه مبارک رمضان به خوردن و آشامیدن در تفریح‌گاه می‌پرداختند تا در ماه مبارک رمضان، هوس خوردنی نکنند.
وی می‌گوید: البته در جایی دیگر نقل شده که به این علت آخرین روز منتهی به ماه رمضان را کلوخ اندازون می‌گفته‌اند که در آن روز مردم به اطراف شهر می‌رفتند و بعضی‌ها کلوخ پرتاپ می‌کردند تا قدرت خود را قبل از شروع ماه مبارک رمضان آزمایش کنند، هر چند که اجرای این رسم نیز به خاطراتی بیادماندنی برای کودکان و بزرگترها تبدیل می‌شد.
تشخیص وقت سحر
این سنت تقریباً در بین بیشتر شهرهای ایران مشترک است، به گونه‌ای که از قدیم الایام برای بیدار شدن در سحرهای ماه مبارک رمضان و تشخیص وقت دقیق سحر و انجام اعمال مخصوص، از وسایل و روش‌های گوناگونی استفاده می‌کردند.
بعضی از این روش‌ها امروزه نیز در برخی روستاها متداول و برخی هم منسوخ شده است که از جمله روش‌های پیشیین می‌توان به شناختن ستارگان و محل و جای آنها در آسمان، بانگ خروس، روشن کردن چراغ‌هایی در نقاط مرتفع شهر و گلدسته مساجد، صدای نقاره و طبل و شیپور، پخش کردن صدای مناجات از گلدسته‌های مساجد، جار کشیدن در کوچه‌ها، صدای بوق حمام‌ها، کوبیدن دیوار همسایه و غیره اشاهر کرد.
البته امروزه اکثر مردم به وسیله زنگ تلفن، ساعت و رادیو و تلویزیون متوجه زمان دقیق سحر می‌شوند.
جزء خوانی قرآن
از جمله آداب و رسوم مردم اردکان در ماه مبارک رمضان، برگزاری جلسات قرآن خوانی است که به آن جلسات "جزء خوانی" می‌گویند.
"نادر پیری اردکانی" که موسس موزه فرهنگ اردکان نیز هست در خصوص مراسم جزءخوانی ماه مبارک رمضان در اردکان، می‌گوید: همین که ماه رمضان آغاز می‌شود، تلاوت قرآن هم در هر کوی و برزن اردکان رونق می‌گیرد. مساجد "جامع"، "کوشک‌نو" و "حاج محمدحسین" از پررونق‌ترین مساجد قرائت قرآن در اردکان است تا جایی که حتی مساجد محلی که در طول سال معمولاً غریب و از رونق کمتری برخوردار هستند نیز آب و جارو و میزبان بزرگترها و جوانان محله می‌شوند به عبارتی در این ماه، چراغ هیچ مسجدی خاموش نمی‌ماند.
وی ختم قرآن را سنت دیرینه مردم اردکان می‌‌خواند و اظهار می‌کند: اهمیت مراسم جزء خوانی به گونه‌ای است که برخی از این فرصت بهره می‌برند و در چند مراسم قرائت قرآن شرکت می‌کنند.
در پایان ماه مبارک رمضان جزءخوانی قرآن هم تمام می‌شود و در روز پایانی قرائت جزء سی‌ام، معمولاً کسی که در این دوره به سوره "توحید" یا به زبان عامیه "قل هو الله" برایش رسیده باشد در آن روز باید برای جمع، شیرینی تهیه کند که مرسوم است با نُقل سنتی اردکان که به "نقل آلوچه‌ای" معروف است، کام شرکت‌کنندگان در مراسم قرائت را شیرین کند.
افطاری و خیرات دادن
سنت حسنه افطاری و اطعام نیازمندان از خصایص بارز اردکانی‌ها در ماه مبارک رمضان است به نحوی که این رسم از دیرباز در مساجد، تکایا و خانه‌های مردم اردکان رونق خاصی داشته است؛ بدین صورت که بعد از برگزاری نماز جماعت مغرب و عشاء یا بین آن دو نماز، کام نمازگزارن را با شیرینی‌های محلی شیرین می‌کردند که نمونه بارز آن همان "نقل آلوچه‌ای" است که تقریباً در همه مساجد اردکان توزیع می‌شود.
توزیع نان و پنیر و سبزی و انواع غذاهای گرم نیز در برخی مساجد اردکان مرسوم است. البته چندسالی است با توجه به گرمای طاقت فرسای کویر اکثر قریب به اتفاق مساجد اردکان به توزیع شربت بین روزه‌داران بعد از افطار می‌پردازند.
نقل است که با شروع ماه مبارک رمضان، در شهرستان اردکان دیگر مراسم عروسی برپا نمی‌شده و معمولاً به بعد از رمضان موکول می‌کردند که البته امروزه نیز مردم این دیار همچون گذشته پایبند به این سنت نیستند و گاهی دیده شده که در این ماه مراسم عقد نیز برگزار می‌شود.
در اردکان مراسم ختم اموات نیز شب‌ها بعد از افطار برگزار می‌شود تا صاحب عزا بتواند در مراسم ختم به خیرات بپردازد./م۰
ایسنا
بخش نظردهی بسته شده است..