دارایی بافی یزد، صنعتی با قدمت ۸۰۰ ساله

با اینکه بسیاری از صنایع دستی استان یزد به فراموشی سپرده شده‌ و یا با پیشرفت فن آوری از شکل سنتی خود خارج شده‌اند اما باز هم می‌توان با گشت و گذار در دل بافت تاریخی و بازارهای یزد هنر دست این خطه را مشاهده نمود.

از جمله صنایع دستی استان یزد می توان به زیلو بافی، ترمه، شمدبافی، دندانه بافی، دستمال یزدی، شال بافی، چادر شب بافی و دارایی بافی و … اشاره کرد.

دارایی‌بافی یزد که قدمتی  800 ساله دارد نوعی پارچه است که از ابریشم و رنگ‌های طبیعی تولید می‌شد که اکنون این هنر دست مردمان دیار گرم و کویری یزد با همه دبدبه و کبکبه‌اش سال‌هاست که رو به افول است و دیگر کسی از مردمان امروز یزد، علاقه‌ای به بافت و تولید آن نشان نمی‌دهد.

«ایکات» در زبان لاتین معادلی است که برای دارایی زبان فارسی استفاده می‌شود و به معنای گره زدن و پیچاندن است و منظور از آن شیوه بستن تار و پود از روی الگویی که از پیش آماده شده، است.

در ایران این شیوه بافت از گذشته‌های دور در مناطق مختلفی وجود داشته است اما در حال حاضر ایکات یا همان دارایی را تنها به سختی می‌توان در کارگاه‌های شهر یزد مشاهده کرد.

در گذر از کوچه پس کوچه های تاریخی شهر یزد به کارگاهی رسید که تنها دستگاه دارایی بافی یزد در آن برپا بود و پیرمردی با نام حسین نیکخواه پشت دار این دستگاه مشغول دارایی بافی بود.

نیکخواه این استاد کهنه کار دارایی بافی یزد در مصاحبه با خبرنگار یزد آوا، با بیان اینکه از دوران کودکی به این کار علاقه داشتم و دارایی بافی می‌کردم، گفت: قبلا حاج رمضان رضایی که در این کارگاه دارایی بافی می کرد و بعد از وی بیش از یک سال و نیم بود که  هیچ کس پشت دار این دستگاه نرفته بود و با توجه به علاقه‌ای که داشتم من کار با این دستگاه را شروع کرد.

وی با بیان اینکه روزی ۲ تا ۳ ساعت کار دارایی بافی را انجام می‌دهم، گفت: دیگر هیچ جوانی حاضر نمی‌شود که این کار را یاد بگیرد و انجام دهد و اکثرا بعد از فارغ التحصیلی به دنبال کار پشت میزی هستند.

استاد نیکخواه با اشاره به سختی کار دارایی بافی در عین لذت بخش بودن آن گفت: باید انسان مانند تار و پود باریک شود تا بتواند کار دارایی بافی را انجام دهد و به صبر و حوصله زیادی نیاز دارد.

وی با بیان اینکه دارایی بافته‌هایی زیبا و منحصر به فرد است، ادامه داد: تار این بافت از نخ پنبه‌ای و پود آن از ابریشم است و در صورت پاره شدن تار این بافت از گره استفاده نمی‌شود بلکه از پودر پنبه و عسل برای چسباندن استفاده می شود و سنگ هایی که در کیسه در طرف دیگر دستگاه قرار گرفته برای حفظ تعادل و انجام بافت دارایی به صورت سفت ومحکم است.

یوسفیان نیز که به عنوان فروشنده در این کارگاه مشغول به کار است، با اشاره به قدمت دارایی بافی به خبرنگار یزد آوا گفت: از آنجا که در قدیم تنها کسانی که داری تمکن مالی بودند می‌توانستند پارچه‌های دارایی بافی را تهیه کنند به این صنعت دارایی بافی می‌گویند.

وی گفت: این کارگاه تنها کارگاهی در کشور است که هنوز در آن دارایی بافی انجام می‌شود و اگر حتی کسی دستگاه آن را هم داشته باشد هیچ کس بافت را انجام نمی‌دهد.

یوسفیان، استاد نیکخواه را تنها دارایی باف در یزد معرفی کرد و ادامه داد: دارایی بافی کار سختی است و تمام اعضای بدن در گیر هستند تا بتوانند این کار را انجام دهند ولی جوانان امروزی به دنبال کارهای راحت هستند.

وی با بیان اینکه هیچ کس نتوانسته تاکنون دارایی بافی را به شکل صنعتی درآورد، ادامه داد: پارچه دارایی در گذشته برای رولحافی، بقچه، بقچه سوزنی و آستری لحاف بوده است و اکنون بیشتر برای روتختی و رومیزی‌های سنتی استفاده می‌شود.