خاتم، بازمانده از دوران ورود آریاییها به ایران +عکس
شهرستان خاتم که به دلیل برخوداری از قلعههای فراوان به شهرستان قلاع نیز نامیده میشود، جاذبههای دیدنی فراوانی به ویژه جنگل زیبای باغ شادی که از نوع جنگل‌های زاگرسی و تنها منطقه‌‌ی جنگلی استان است را نیز در خود جای داده است.
به گزارش یزدی نیوز شهرستان خاتم دارای هشت هزار و ۸۰۰ کیلومترمربع وسعت و مشتمل بر دو بخش «مرکزی» و «مروست» و دو شهر هرات(مرکز شهرستان خاتم) و مروست و نیز چهار دهستان شامل چاهک، فتحآباد، هرابرجان و ایثار است. جمعیت شهرستان خاتم در سال ۱۳۸۹، برابر با ۳۴ هزار و ۷۸۰ نفر بوده است.
خاتم به دلیل وجود منابع آبی فراوان، مهمّترین قطب کشاورزی استان یزد محسوب میشود و بخش عمدهی این شهرستان زیر پوشش جنگلی قرار دارد.
جنگل‌های پسته وحشی «باغ شادی» و جنگل‌های بادام کوهی«چنار ناز» از جمله پوشش گیاهی این منطقه به شمارمی‌روند.
این شهرستان به لحاظ موقعیت جغرافیایی خود و هم جواری با استانهای فارس و کرمان از نظر قومی و فرهنگی دارای ویژگیهای خاص خود است.
مهاجرپذیری و رشد فرهنگهای گوناگون دراین شهرستان به گونهای است که امروزه در شهرستان خاتم، آمیزهای از فرهنگ مردم استان کرمان، فارس و یزد مشاهده میشود.
در مورد قدمت هرات و مروست، آثار و شواهد نشان می‌دهد که این دو منطقه بسیار قدیمی و تاریخی است و مورخان را بر این باور است که منشأ سکونت در این منطقه به زمان ورود آریاییها به ایران باز می‌گردد.
منطقه هرات و مروست در قرون گذشته جزیی از مملکت فارس بوده که پایتخت آن شهر استخر بوده است.
این منطقه در دوره ساسانیان به علت واقع شدن بین یزد و کرمان و فارس از اهمیت خاصی برخوردار بوده و آثار و ابنیه تاریخی باقیمانده خود شاهدی بر این مدعا است.
در آثار اسلامی( مسالک الممالک استخری، صوره الارض ابن حوقل، معجم البلدان یاقوت حموی، تاریخ کرمان پاریزی و فارسنامه ناصری) از دو شهر هرات و مروست به نیکی یاد شده است.
ابن بلخی در کتاب خود در مورد هرات، توابع آن و مروست مینویسد: « صاهه (چاهک) و هراه(هرات)" دو شهرکاند، هوای آن معتدل و آب روان و هر دو آباد است .»
به گزارش ایسنا، از مهمترین آثار تاریخی این شهرستان می‌‌توان به موارد زیر اشاره کرد؛
قلعهی مروست:
این قلعه بر فراز تپهای در مرکز شهر مروست و در محدودهی مرکزی بافت تاریخی آن قرار دارد و قدمت تاریخی آن به دوره اسلامی و حتی قبل از اسلام می‌‌رسد.
قبلاً دو طبقه بوده که طبقهی زیرین آن تخریب شده است و قدمت تاریخی آن به دورهی اسلامی و حتّی قبل از اسلام می‌‌رسد.
این بنا دارای حصارهای بلند و کنگرهدار به شکل چهارضلعی است که در سه گوشهی دیوار آن برجهای بلندی ساخته شده و از نظر سوقالجیشی بر روی تپّهای مصنوعی در مرکز دشت مروست واقع شده و بر تمام دشت اشراف دارد.
تا اوایل قرن حاضر این بنا دارای خندقی به دور خود بوده است. از تأسیسات داخلی آن می‌‌توان به هشتی ورودی، شاهنشین، اصطبل‌ها و مطبخ اشاره کرد که با توجّه به آن می‌‌توان گفت که این قلعه در گذشته هم مسکونی بوده و هم کاربری نظامی داشته است.
نهر مسیح:
سرچشمهی «نهر مسیح» در پنج کیلومتری جنوب شرق شهر هرات قرار گرفته و ۳۲۰ لیتر در ثانیه از آن سرچشمه و از قلب این شهر عبور می‌‌کند.
سرچشمهی «نهر مسیح» نه تنها یکی از پنج منطقه نمونه گردشگری بلکه هفتمین میراث ارزشمند طبیعی ثبت شده در فهرست آثار ملی طبیعی کشور است که عمر آن به دوره اول زمین شناسی، یعنی دوره کواترز می‌‌رسد.
پارک جنگلی سرچشمه در مجاورت آن، از تفرّجگاههای زیبا، جذاب و حیرتانگیز استان کویری یزد است.
نهر مسیح با عبور از میان مرکز شهرستان خاتم یعنی شهر هرات که سابقاً به دارالکلات(شهر قلعهها) موسوم بوده، جلوه‌ای خاص و منحصر به فرد به این شهر میبخشد.
جنگل شادی:
منطقه‌‌ی حفاظت شدهی «جنگل شادی» با وسعتی معادل ۹ هزار هکتار، از نوع جنگل‌های زاگرسی و تنها منطقه‌‌ی جنگلی استان است.
پوشش گیاهی این منطقه، بنه، بادام کوهی، کیکم، ارژن، آلوچهی وحشی، درمنه، گون، شقایق وحشی و غیره است.
منطقه‌‌ی شکار ممنوع قرهتپّهی هرات:
قره تپّه با ۸۰ هزار هکتار مساحت، از جنوب به شهر هرات می‌‌رسد و شاخصترین زیستگاه «هوبره» در ایران است. این پرنده از نظر ملّی گونهای حفاظت شده و از نظر جهانی در فهرست سرخ اتّحادیهی بین‌‌المللی حفاظت از محیط زیست قرار دارد.
شایان ذکر است؛ قرهتپّه زیستگاه گونههای منحصر به فرد دیگری از جانوران کمیاب و نادر مثل آهو، گورخر ایرانی، زاغ بور و گوزن زرد نیز هست.
مرکز تحقیقات هوبره:
این مرکز به عنوان تنها مرکز تحقیقات هوبره کشور در شهر هرات مرکز شهرستان خاتم فعال است.
مرکز تحقیقات هوبره خاتم یزد که در راستای حمایت از گونه حمایت شده و در معرض انقراض هوبره راهاندازی شده با همکاری مرکز ملی تحقیقات حیات وحش طائف عربستان سعودی از سال ۸۱ با عنوان مرکز تحقیقات هوبره در شهر هرات آغاز بکار کرده و به عنوان نخستین محل تخصصی هوبره کشور به صورت تخصصی برای اولین بار موفق به تکثیر هوبره در شرایط آزمایشگاهی شده و کار مطالعه، تحقیق و پرورش را انجام می‌دهد.
این مرکز به دستاوردهای ارزشمندی در خصوص بیولوژی رفتار، فرمول غذایی و سایر عناصر زیستی هوبره دست یافته است. منطقه هوبره خیز قرهتپه در شهرستان خاتم با وسعت بیش از ۸۰ هکتار، براساس نظر کارشناسان داخلی و خارجی بازدیدکننده و صاحبنظر، به عنوان مهمترین محل زیست و زاداوری پرنده زیبا و حمایت شده هوبره کشور معرفی شده است.
مزیتهای نسبی، جغرافیایی و طبیعی، پوشش گیاهی و جنگلی مناسب از ویژگیهای این منطقه است.
هوبره یا همان بوقلمون وحشی با برخورداری از پاهای بلند و جثه ای زیبا از لحاظ زیست محیطی دارای اهمیت زیادی است.
قلعه ملکی:
این قلعه که در شهر هرات واقع شده بر اساس مطالعات کارشناسی مربوط به دوره افشاریه و زندیه است و آخرین شخصی که در صد سال گذشته آن را احیاء کرده، «ابوالفتحخان» از خوانین منطقه بوده است.
با تلاشهای نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خاتم از بدو تأسیس، بالاخره در سال ۱۳۸۸ شمسی این بنا توسط ورثه شخصیت مذکور برای کاربری فرهنگی به خصوص تشکیل موزه مردمشناسی به میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اهدا شد.
از تأسیسات موجود در این قلعه می‌‌توان به هشتی ورودی، شاهنشین، مجموعههای مسکونی در دو جبهه، برجهای دیده‌‌بانی و تیرکشها، سیلوهای نگهداری غله به صورت عمومی و خصوصی که در داخل واحدهای مسکونی قرار دارند و محل استقرار نگهبانان، اصطبل‌ها و محل نگهداری حیوانات به صورت روباز و بالاخره به فضای مورد نظر برای زراعت و کشاورزی اضطراری و احتمالاً هنگام محاصره شدن قلعهنشینان اشاره کرد.
با توجّه به تأسیسات موجود در این بنا مشخص میشود که در گذشته این بنا هم کاربری مسکونی و هم کاربری نظامی – دفاعی داشته است.
این قلعه با توجّه به فضاهای موجود و دسترسیها در داخل حریم شهری هرات، یکی از کاملترین نمونههای این نوع بنا در منطقه و حتّی استان یزد است زیرا می‌‌توان ارگ، شارستان، ربض یا محیط زراعی اطراف را در آن مشاهده کرد.
عشایر:
جامعه عشایری استان یزد بیشتر در شهرستان‌‌های ابرکوه و خاتم بوده و این گروه از جامعه غیرتمند استان با آداب و رسوم و نحوه زندگی خاص و کوچ نشینی خود میتوانند جاذبههای گردشگری فرهنگی و جامعه شناسی را برای علاقمندان و گردشگران به نمایش بگذارند.
چادرهای عشایری، رقص چوب، بازی های محلی، سازهای سنتی، خوراکهای سنتی، فرآوردههای دامی و نانهای محلی، کارگاههای زنده صنایع دستی و دست بافتههایی مانند گلیم، جاجیم و غیره، دمنوشهای سنتی، پوشش زنان و مردان عشایری از جمله شاخص‌‌های گردشگری عشایر استان یزد محسوب میشود.
بخش نظردهی بسته شده است..