باغ پهلوانپور مهریز میزبان گردشگران

محمد رضا فلاحتی افزود: باغ پهلوان پور از باغ های متعلق به اواخر دوره قاجار و متعلق به فردی به نام حسن ملارضا بوده است که بعد از او به دامادش علی پهلوان تعلق گرفت.

وی ادامه داد: گرچه احداث بناهای مختلف این مجموعه به دوره های مختلف مربوط می شود اما تاریخ احداث اولیه مجموعه جهانی پهلوانپور به اواخر دوره قاجار باز می گردد.
این مسئول خاطر نشان کرد: منطقه مزویرآباد مهریز به دلیل دسترسی به قنات و وجود آب روان در منطقه در گذشته یک منطقه اعیان نشین محسوب می شده است.
فلاحتی گفت: وجود باغ های زیبا در این منطقه که بیشتر از دوره های قاجار و پهلوی برجای مانده است تا حدود زیادی تغییرات سبک باغسازی را از قاجار به پهلوی نشان می دهد.
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اظهار داشت: دو طرف جوی اصلی باغ پهلوان پور درختان تنومند و سالخورده چنار قرار دارند و درختان مثمر باغ نیز شامل انار، بادام و خرمالو است و کاشت این درختان با توجه به گرمای زیاد استان یزد نمایانگر آب و هوای متفاوت نسبتا خنک این منطقه است.
فلاحتی گفت: باغ پهلوان پور مهریز به دلیل روان بودن آب از داخل آن از گذشته دارای جاذبه خاصی بوده است و آب از قنات مشهور به حسن آباد سرچشمه می گیرد و به جز باغ پهلوان پور به طور مستقیم از هیچ یک از باغهای منطقه عبور نمی کند.
باغ دارای ۱۶ حقابه (سهمیه آب در اصطلاح محلی یزد حقابه نامیده می شود) است که هر ۱۲ روز یکبار به آن متعلق می گیرد. زمان هر حقابه بین ۱۰ الی ۱۱ دقیقه است که به آن سبو نیز گفته می شود.
باغ پهلوان پور از لحاظ معماری نمایانگر تغییرات سبک باغسازی کهن ایرانی به سمت و سوی باغسازی رایج امروزی است.مساحت این باغ ۵/۳ هکتار و عمده ساخت و ساز صورت گرفته در آن شامل برج گلی و فضاهای خدماتی مرتبط با آن در جبهه جنوب شرقی است.
عمارت زمستانخانه در جبهه غربی، عمارت شربتخانه (کوشک) در بخش مرکزی، فضاهای خدماتی (اصطبل، انبار، سرایداری و غیره و کارگاه ریسندگی و قالی بافی در جبهه جنوبی است.
سبک معماری آن ترکیبی از معماری کوشکی و حیاط مرکزی است که کوشک اصلی در مرکز محور اصلی باغ قرار دارد و مسیر عبوری آب در باغ نیز از این محور است.
علاوه بر این محور اصلی آب در دو محور دیگر نیز جریان دارد که باغ آرایی حول این دو محور به وجهی زیبا صورت گرفته است، به این معنا که درختان نظام ساز باغ در حاشیه این دو خیابان کاشته شده اند.
مجموعه ورودی باغ شامل برج ، اصطبل و کاهدان است و تزیینات برج همانند تزیینات دوره زندیه است اگر چه تاریخ احداث تمامی این سه بنای ذکر شده مربوط به دوره قاجار است.
ارزشمندترین و زیباترین بخش باغ عمارت کوشک یا شربتخانه در سه طبقه و به مساحت ۱۵۰۰ مترمربع است و عمارت کلاه فرنگی کوشک با کاربندی پرکاری زینت داده شده و از نفیس ترین قسمت های بنای شربتخانه به شمار می رود.
این عمارت بر اساس ضوابط و اصول باغات ایرانی بر محور اصلی باغ قرار گرفته است، ساخت کوشک به دوره قاجار مربوط می شود و در سه سطح (دو و نیم طبقه) طراحی شده است.
بخش داخلی کوشک شامل تالار، حوضخانه و گوشواره ها است که آب قنات حسن آباد پس از آنکه از وسط کوشک عبور می نماید در باغ جاری می شود.
بنای معروف دیگر که در مجموعه وجود دارد بنای زمستانخانه است که ساخت آن به دوره پهلوی اول مربوط می شود و از آن جهت به زمستانخانه مشهور است که جهت آن با توجه به اقلیم منطقه، بنا را برای استفاده در زمستان مناسب می ساخته است و این بنا در یک طبقه ساخته شده و اتاقهای نشیمن، پستو ، طنبی و مطبخ را شامل می شود.
در کنار کوشک آشپزخانه ، حمام و انباری قرار داشته است که به تازگی بوسیله حفاری از زیر خاک بیرون آورده شدند و بنای مشهور به سرایداری نیز که محل سکونت و کارگاه خدمه باغ بوده است در جبهه شمالی باغ قرار دارد.
باغ پهلوان پور مهریز به شماره ۶۳۳۴ در مهرماه سال ۸۱ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و با ثبت جهانی این اثر و باغ دولت آباد یزد نخستین ثبت آثار جهانی استان یزد رقم خورد.
شهریز با ۵۰ هزار نفر جمعیت و ۶۰۰ اثر تاریخی و فرهنگی در ۳۰ کیلومتری جنوب شهر یزد قرار دارد.