نقاط دیدنی و تاریخی یزد کجاست؟ /یزد نخستین شهر خشت خام جهان

به گزارش یزدی نیوزعده ای هم که از وسیله نقلیه شخصی استفاده می کنند، در تدارک تهیه بیمه نامه و برگه معاینه فنی برای خودروهای خود هستند.

خبرنگاران ما هم همراه شما عزیزان، معرفی استان ها و نقاط دیدنی میهن اسلامیمان را آغاز کرده اند تا با آگاهی کامل از وضع شهرها و نقاطی که برای انتخاب گذران تعطیلات هنوز دودل هستید، محل اقامت خود را برگزینید.

امید اینکه در این سفرها به شما خوش بگذرد و سالم به خانه و کاشانه خود بازگردید. استان یزد با وسعتی حدود ۱۳۱ هزار و ۵۷۵ کیلومتر مربع در مرکز ایران و حاشیه کویر نمک واقع شده و مرکز آن شهر یزد است.

دمای هوا در این استان در تابستان و زمستان و حتی در شب و روز نوسان دارد و می توان گفت یزد دارای دو فصل است. فصل بلند گرما که از اسفند آغاز می شود و تا مهر ادامه دارد و فصل کوتاه سرما که زمان آن از آبان تا اواخر بهمن است.

● جاذبه های گردشگری

استان یزد از بناهای تاریخی و بی نظیری برخوردار است که گنجینه ای از هنر، فرهنگ و تمدن ایرانی را در خود جای داده است که از آن جمله می توان به بناهای مذهبی شامل بقاع متبرکه، مساجد، حسینیه ها، زیارتگاه های زرتشتیان و خانه های تاریخی، آب انبارها، باغ های تاریخی، بادگیرها و بازارچه ها اشاره کرد.

زندان اسکندر، بقعه شیخ احمد فهادان، مجموعه تاریخی مسجد چهل محراب، آتشکده زرتشتیان، گنبد مصلای عتیق، بقعه دوازده امام (ع)، مسجد یعقوبی و بقعه سید شمس الدین از دیگر آثار تاریخی استان یزد هستند. تاکنون بیش از ۶۵۰۰ اثر تاریخی شناسایی و افزون بر ۱۴۲۰ اثر به ثبت ملی رسیده است.

● امکانات تفریحی

طبیعت در استان یزد اغلب برای جهانگردان و مردم غیربومی جالب و پرکشش است. طبیعت چندگونه و کاملاً متفاوت استان از پرجاذبه ترین دیدنی های این شهر به شمار می رود، از یک سو پهنه های بیابانی و تپه های ریگ روان و از سوی دیگر و به فاصله نزدیک ارتفاعات زیبای شیرکوه و ییلاقات سرسبز، دره ها و دامنه های آن و گوناگونی آب و هوا جلوه های جذاب برای تفریح و بهره مندی از طبیعت است.

● مساجد استان یزد

یزد را دارالعباده هم می نامند و به همین علت مساجد زیادی در جای جای این استان به چشم می خورد که در این بین قدیمی ترین مسجد ایران یعنی مسجد جامع فهرج نیز قرار دارد.

این بنای خشت و گلی که یادگاری از صدر اسلام است، تقریباً به همان صورت اولیه باقی مانده است و در ۳۰ کیلومتری شرق یزد قرار دارد. از دیگر مساجد استان می توان به مسجد جامع کبیر یزد اشاره کرد که به لحاظ سیر تحول تاریخی، شیوه ساختمانی و تزیینات به کار رفته در آن از اهمیت بالایی برخوردار است.

سر در رفیع و منحصر به فرد، مقرنس و معرق کاری، در نفیس چوبی منبت کاری شده، ایوان مزین به اسمای مبارکه الهی به صورت خط کوفی، مناره ها، محراب معرق، کتیبه های ثلث و کوفی این مسجد را در شمار آثار کم نظیر جهان اسلام قرار داده است. از دیگر مساجد تاریخی و مهم استان می توان به مسجد ملااسماعیل، مسجد میرچقماق، مسجد ریگ و مسجد چهارمنار اشاره کرد.

● زیارتگاه های زرتشتیان

زیارتگاه های پیرنارکی و پیر چک چک از مراکز آیینی و مذهبی زرتشتیان در استان یزد است و هر سال گروه های زیادی از زرتشتیان در نقاط مختلف ایران و جهان در این مراکز جمع می شوند و به دعا و نیایش می پردازند که زیارتگاه پیر چک چک (پیر مراد) از مهمترین آنها است و از جاذبه های مهم گردشگری استان یزد محسوب می شود.

همچنین دخمه های آن در ۱۵ کیلومتری جنوب شرق یزد در بلندای کوهی که به کوه دخمه معروف است واقع شده اند. بر فراز این کوه دو عمارت سنگی «مدور برج» ساخته شده است که با نام های دخمه مانک جی لیمجی هاتریا و دخمه گلستان مشهور است.

● خانه های قدیمی

خانه های قدیمی از جمله بناهای ارزشمند استان یزد هستند که زندگی سنتی مردم این منطقه را یادآور می شوند. این خانه ها از لحاظ معماری و قدمت اهمیت فراوانی دارند و فقط در شهر یزد است که هنوز خانه های دوران ایلخانی قابل سکونت هستند.

از ویژگی های مهم این خانه ها می توان به حیاط مرکزی آن، تالار، اتاق های سه دری، پنج دری، کریاس و دیگر فضاهای گوناگون اشاره کرد که دیوارهای بلند این خانه ها و نحوه آرایش و سازماندهی فضاهای گوناگون دور تا دور حیاط و نماسازی زیبا برای این خانه ها از ویژگی های مهم و منحصر به فرد آنها است.

قدیمی ترین خانه ثبتی در یزد «خانه توانا» متعلق به دوران ایلخانی است. از دیگر خانه های قدیمی یزد می توان به خانه محمودی، خانه لاری ها، خانه عرب زاده، خانه تقدیری، خانه آقازاده ابر کوه و خانه مرتاض اشاره کرد.

● آب انبارها

آب انبارها از شاخص ترین نشانه هایی هستند که منظر عمومی شهر یزد را از دیگر شهرهای کشور متمایز می سازند. عمده ترین مصالح ساخت این آب انبارها «دیمه» است که از آهک، خاکستر و ماسه بادی تشکیل شده است.

این آب انبارها که معمولاً در مرکز محله های شهر واقع شده اند از چهار عنصر اصلی خزینه، گنبد و بادگیر تشکیل شده اند و از جمله این آب انبارها می توان به آب انبار ۲۲ بهمن تفت، آب انبار شاه ولی تفت، آب انبار هفت بادگیر صدوق و آب انبار شش بادگیر یزد اشاره کرد.

● بادگیرها

شهر یزدبه شهر بادگیرها هم معروف است و در واقع این بادگیرها زمانی سیستم تنفسی شهر محسوب می شدند و بیشتر به فضاهای مسکونی و قدیمی تعلق دارند و از چهار بخش بدنه، قفسه، تیغه ها و سقف ساخته شده اند که بدنه آنها به صورت مکعب مستطیل یا منشور و قاعده آنها اغلب به شکل مربع، مستطیل یا هشت وجهی است.

● یخچال های خشتی

یخچال های خشتی زیبایی در استان یزد دیده می شود که مردم در گذشته یخ را در آنها نگهداری می کردند و در فصل تابستان یخ ها را مورد استفاده قرار می دادند.

قدیمی ترین این یخچال ها در شهرستان ابرکوه، صدوق و میبد دیده می شوند و قدمت اغلب آنها به دوران قاجار بازمی گردد که انباشتن یخ در مخزن و پوشاندن سطح یخ از پوشال و کاه در فصل زمستان و استفاده از آن در فصل تابستان از کاربری این یخچال های خشتی بود. دیواره های سایه دار، حوض یخبند، مخزن یخچال و گنبد چهار قسمت اصلی یخچال ها را تشکیل می دهد.

● جاذبه های طبیعی

درختان سرو از جمله درختان دیرزیست استان یزد است که تعدادشان در استان یزد کم نیست و در طول دوران ها و زمان های گذشته در مقابل حوادث و بلایای طبیعی مقاومت کرده اند و از آن جمله به سرو ۴۰۰۰ ساله ابرکوه، سروهای کهن منگاباد و اشکذر اشاره کرد. سرو اشکذر مرتفع ترین سرو یزد بیش از ۴۰ متر ارتفاع دارد و محیط تنه سه متر و قطر تاج آن ۵/۱۰ متر است.

در میان این سروها، سرو ابرکوه بیشتر مورد توجه گردشگران بوده است، به طوری که مارکوپولو در خاطرات سفرش می نویسد «یکی از چند سروی که در ایران دیده ام، خوش بالای ابرکوه است که همچون آبشاری سبز از آسمان فیروزه فام بر روی زمین تنیده ابرکوه فرو می آید و از هر طرف که وارد ابرکوه شوی این سرو کهنسال و پرطراوت مانند چراغ دریایی سبزی ما را به بندر دریای کویر و خورشید تابان فرا می خواند».

● موزه های استان یزد

۱۷ موزه در استان یزد فعال است و دو موزه دیگر هم با نام موزه مردم شناسی تفت و موزه سفال میبد در دست ساخت است. موزه های آب، آیینه روشنایی، سکه و مردم شناسی حیدرزاده، مردم شناسی ابرکوه، مردم شناسی مهریز، مردم شناسی اردکان، وزیری، رجال، علوم طبیعی و پست میبد از اماکن دیدنی استان یزد هستند.

● بافت قدیم یزد

یزد نخستین شهر خشت خام و دومین شهر تاریخی جهان است و بافت تاریخی این شهر با عرصه ۷۴۳ و حریم ۵۰۰۰ هکتار در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

این بافت تاریخی شامل محله هایی نظیر فهادان، کوچه بیوک، خرمشاه، سرجمع، میرقطب، یعقوبی، شش بادگیر و چند محله دیگر می شود که محله فهادان از قدیمی ترین آنها است. در این بافت تاریخی هنوز برخی خانه های دوره ایلخانی مسکونی هستند و شهر یزد از این لحاظ منحصر به فرد است.

● صنایع دستی یزد

فرشبافی عمده ترین صنایع دستی استان یزد است که نیمی از آن به خارج از کشور صادر می شود و بقیه در داخل کشور به فروش می رسد، از دیگر صنایع دستی این استان زیلوبافی را می توان نام برد که مهمترین مرکز این صنعت شهرستان میبد است و قدیمی ترین زیلو با طرح زیبای محرابی را می توان در موزه تخصصی زیلوی این شهرستان دید که مربوط به سده ۸۰۸ هجری قمری است.

همچنین این استان تنها استان کشور است که هنوز در آن ایکات و دارایی بافته می شود و ترمه های این شهر همواره مورد توجه جهانگردان و گردشگران بوده است.

سبدبافی، زرگری سنتی، چاقوسازی، منبت کاری، خراطی، گیوه بافی و آهنگری از دیگر صنایع دستی استان یزد است. مهمترین کالاهایی که به عنوان سوغات استان یزد مطرح هستند، می توان ترمه سفال، شیرینی های سنتی نظیز لوز، باقلوا، قطاب، پشمک و سوهان یزدی را نام برد.