بادگیرهای ایرانی هنوز هم زندهاند
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی اخبار یزدی ها( یزدی نیوز) گروهی از جوانان علاقه‌مند به میراث فرهنگی کشور و استان یزد، دست به دست هم دادند تا برای ثبت سازه بادگیر به نام کشورمان، تلاش کنند چرا که عقیده دارند بادگیرهای ایرانی هنوز هم زندهاند.
دستاورد این تلاش ثبت ملی و امیدواری برای ثبت جهانی این فناوری در آینده نزدیک به نام کشورمان است.
این سازه معماری که در خانه‌های قدیمی بسیار کاربردی بوده است، در بسیاری از شهرهای کشورمان به چشم می‌آید و نشان از تبحر و تخصص معماران قدیمی برای ایجاد فناوری‌های نو برای تامین نیاز مردم آن دوره داشته است.
در ادامه گفت‌وگوی روزنامه همشهری با «محبوبه عباسی» عضو بنیاد بادگیر را درباره تلاش‌های انجام شده برای ثبت ملی و ثبت جهانی فناوری بادگیرهای ایرانی می‌خوانید.
- درباره تلاش‌های صورت گرفته برای ثبت ملی فناوری بادگیرهای ایرانی توضیح دهید.
در بهمن‌ماه سال ۹۱، سرانجام بعد از سال‌ها دغدغه دوستداران ایرانی و غیرایرانی میراث ایران، مبنی بر ثبت جهانی فناوری و دانش سنتی ساخت و عملکرد بادگیرها، دانش ساخت این سازه زیبا و البته کاربردی که در جای‌جای ایران بنابر ویژگی‌‌های خاص مکانی خود، قامت افراشته و باد را به دام انداخته و گرما را از در رانده، در هفتمین نشست شورای عالی ثبت آثار تاریخی در سمنان، به ثبت ملی رسید. بی‌‌گمان ثبت شدن این یادمان دیرینه که ایرانیان به فناوری ساخت آن دست یافته و همه‌گیرش کرده‌اند، آغازی بود برای تلاش‌هایی که باید به جهانی شدن بادگیرها به نام ایران بینجامد و این تلاش‌ها ادامه دارد.
- چطور شد که به فکر ثبت جهانی بادگیر افتادید؟
اگر دیر می‌جنبیدیم این فناوری به نام سایر کشورهای همسایه که درصدد ساخت هویت برای خودشان هستند، ثبت می‌شد؛ چرا که آنها در این حوزه از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کنند.
- به‌صورت مستند درباره تاریخی بودن بادگیرها در ایران توضیح دهید؟
بر اساس منابع تاریخی، سروده‌ها و سفرنامه‌ها، خاستگاه بادگیر کشور ایران به ویژه شهرهای مرکزی، جنوبی و کرانه‌های کویر بوده است؛ از این فناوری در شکل‌ها و اندازه‌های گوناگون در ایران و بخش‌هایی از خاورمیانه با آب و هوای گرم و خشک و گرم و نمناک برای جابه‌جایی و خنک کردن هوا به‌چشم می‌آید.
- درباره روند تهیه پرونده ثبت جهانی بادگیر، توضیح دهید؟
پرونده فناوری بادگیرها به یاری کارشناسان و صاحب نظران موضوع بادگیر و دوستداران فناوری‌های سنتی در ایران با تلاش علاقه‌مندان به این فناوری و حفظ آن آماده شد. قابل تامل اینکه، جهانی شدن بادگیر این سازه ایرانی از آرزوهای میراث‌دوستان ایرانی است و فناوری و دانش سنتی ساخت و کارکرد بادگیرها نیز نشانی از نوآوری ایرانیان است.
- اطلاعات این پرونده را چگونه جمع‌آوری کردید؟
برای نگارش پرونده ثبت جهانی فناوری بادگیرهای ایرانی از نوشتارهای بسیار، پایان‌نامه‌ها، یادداشت و گزارش‌های فارسی و لاتین استفاده شده و پیوست شدن عکس‌‌هایی از بادگیرهای شاخص ایران و جهان به این پرونده از نکات قابل توجه است.
- آیا این فناوری اکنون و در معماری امروزی نیز جایی برای مطرح شدن دارد؟
ساخت بادگیرها در ایران هنوز هم زنده است و نمونه‌هایی از آن را در برخی نقاط نوساز شهری میتوان دید. سازه‌ای سازگار با محیط که کارکرد اصلی آن نیز هدایت هوای بیرون به درون ساختمان، خنک کردن و برقراری جریان طبیعی هوا در محل کار و زندگی مردم در شهرها و نقاط گوناگون بوده است. بادگیرها برای برقراری جریان هوا و آسایش ساکنان خانه‌ها برای خنک نگه داشتن آب در آب‌انبارها و… کاربرد داشته و دارند.
- زیبــاترین و شاخص‌ترین بادگیرهای ایران را معرفی کنید.
از بادگیرهای ویژه‌ای که در ایران بنابر همین ویژگی‌‌هایشان، نام و آوازه‌ای دارند میتوان بادگیر ۸ سویه باغ دولت‌آباد یزد که بلندترین بادگیر جهان است، بادگیرهای حفره‌ای خانه بروجردی‌ها در کاشان، بادگیر سه اشکویه یا سه طبقه و چهارسویه باغ صدری شهرستان تفت، بادگیر دو اشکوبه و چهار سویه خانه آقازاده در ابرکوه را نام برد. بادگیر دو اشکوبه استوانه‌ای شکل در کاخ چهل‌ستون سرهنگ‌آباد تهران، بادگیر چپقی سیرجان و بادگیر با چشمه‌های بسیار در اردکان از دیگر بادگیرهای معروف ایران هستند.
- دلیل شاخص بودن بادگیرهای ایرانی چیست؟
گوناگونی و تنوع در ساخت از شاخص‌های بادگیرهای ایرانی است. بادگیرها به بادگیرهای یک‌سویه، دو سویه، چهار،شش و هشت سویه و بادگیرهای استوانه‌ای تقسیم می‌شود که برای ساخت آنها از گل، گچ و چوب شورونه استفاده شده است.
بخش نظردهی بسته شده است..