کارنامه سعیدجلیلی؛ ۶ سال مذاکره، ۳ بار حضور در مجلس

‌ غلامرضا تاجگردون، عضو کمیسیون ویژه رسیدگی به برجام هم که به حضور مکرر جلیلی در جلسات این کمیسیون اعتراض داشت در جلسه روز  دوشنبه  این سؤال را از جلیلی پرسید که «چرا در زمانی که خودتان مذاکرات را هدایت می‌کردید، یک بار هم به مجلس نیامدید گزارش بدهید؟» پرسشی که پاسخ جلیلی به آن مبنی بر اینکه «از من نخواستند به مجلس گزارش دهم» با توضیح علاءالدین بروجردی رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی  در مجالس هشتم و نهم مواجه شد که «‌آقای جلیلی خودشان در مجلس حضور پیدا نمی‌کردند و تمایلی به حضور نداشتند.»قضاوت درباره مدعای طرفین با مراجعه به خبرهای گذشته چندان کار سختی نیست. اخباری که نشان می‌دهد سعید جلیلی در زمان برعهده داشتن مسئولیت مذاکرات تا چه حد نسبت به حضور در جمع نمایندگان مجلس بی‌تمایل بوده است، ‌چند بار از حضور در مجلس به بهانه‌های مختلف سر باز زده و اگر حضور یافته چگونه خواست نمایندگان برای اطلاع از جزئیات مذاکره را نادیده گرفته است.

مذاکره کننده‌ای که نمی‌آمد

نخستین بار  نهم آبان ۸۶ حدود یک ماه پس از آنکه مسئولیت مذاکرات هسته‌ای ایران و ۱+۵ از علی لاریجانی گرفته و به سعید جلیلی سپرده شد، مجلس از او خواست تا با حضور در کمیسیون امنیت ملی، گزارش خود از سفر چهار روزه‌اش به ایتالیا و مذاکره با «خاویر سولانا»، مسئول  وقت کمیته سیاست خارجی اتحادیه اروپا را ارائه کند. اما جلیلی بدون اطلاع قبلی از حضور در کمیسیون امتناع کرد و به جای خود  جواد وعیدی، معاون امور بین‌الملل شورای عالی امنیت ملی را به کمیسیون امنیت ملی فرستاد؛ سال نکویی که از بهارش پیدا بود. مسئول وقت مذاکرات تمایل چندانی به گزارش دادن در جمع نمایندگان ندارد و البته آن زمان برخی نمایندگان با خوشبینی آن را به تسلط نداشتن او بر مسائل هسته‌ای مربوط دانستند و برخی دیگر از احتمال تأثیر موضعگیری‌های برخی اعضای کمیسیون امنیت ملی در هنگام جایگزینی جلیلی به جای لاریجانی سخن به میان آوردند. اول مرداد ۸۷ بود که یک عضو هیأت رئیسه مجلس  از حضور دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی در نشست غیرعلنی مجلس برای بررسی مذاکرات انجام شده در ژنو و پاسخ به سؤال نمایندگان خبر داد. اما این وعده هم عملی نشد. پنج روز بعد در ششم مردادماه حمیدرضا حاج بابایی به خبرنگاران گفت: «طبق هماهنگی که با آقای جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی به عمل آمده بود قرار بود وی امروز ساعت ۱۱ برای ارائه گزارش درخصوص مذاکرات ژنو و آخرین تحولات بحث هسته‌ای ایران به مجلس بیاید ولی اعلام کرد که نمی‌تواند در این جلسه حضور پیدا کند.»تمایل نداشتن سعید جلیلی به ارائه گزارش به نمایندگان مجلس  در موضوعات مختلف از جمله درباره مذاکرات هسته‌ای چنان بود که دیگر نمایندگان اصولگرای مجلس ناچار بودند گناه آن را خود بر گردن بگیرند. چنانکه ۲۱ فروردین ۹۰ وقتی بر خلاف قرار،  جلسه غیرعلنی مجلس بدون حضور دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی برگزار شد، کاظم جلالی، سخنگوی وقت کمیسیون امنیت ملی مجلس به خبرنگاران گفت: «حضور نیافتن آقای جلیلی به دلیل دعوت نکردن از ایشان بوده است. نه اینکه دبیر شورای عالی امنیت ملی قصد حضور در جلسه را نداشته است.» او توضیح داد که «فردی که مسئولیت دعوت از ایشان را برعهده داشته است، ظاهراً موفق به این کار نمی‌شود.»

مذاکره کننده‌ای که چیز جدیدی نمی‌گفت

برخلاف تمایل نداشتن سعید جلیلی به حضور در مجلس و ارائه گزارش مذاکرات به نمایندگان، دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی خرق عادت‌هایی هم داشت. حضورهای معدودی که با پیگیری نمایندگان انجام شد اما به رضایت آنها ختم نشد.

جلیلی یک بار دوم تیر ۸۷ و دیگر بار۲۸ اردیبهشت ۸۹ و بار دیگر  24 خرداد ۹۱ در جلسات غیرعلنی مجلس حضور یافت. سخنان او در این جلسات سخنرانی بود که گویی قرار است  به جای پرداختن به جزئیات مذاکرات از تریبون مجلس به مجادله شعاری با طرف غربی بپردازد.

 چنین بود که قدرت‌الله علیخانی  پس از نشست سال ۸۷  نمایندگان با جلیلی در واکنش به اظهارات او گفت: «متأسفانه مسئولان درگیر در مسأله هسته‌ای در این نشست همان اخباری که در رسانه‌های مختلف شنیده می‌شود را برای نمایندگان مردم بازگو کردند و چیز جدیدی را بیان نکردند. من در اعتراض به محتوای توضیحات ارائه شده از آنها خواستم که با نمایندگان مردم صادق باشند و آنها را محرم بدانند و چیزی را از آنها پنهان نکنند.» به این ترتیب پیداست که برخلاف آنچه برخی نمایندگان و حتی خود جلیلی اذعان کرده‌اند، او بیش از یک بار در مجلس حضور یافته است. اما آنچه این حضور را کمرنگ نشان می‌دهد، علاوه بر تعداد کم، به  تشریفاتی بودن آن ارتباط دارد. زیرا نمایندگان امروز عملکرد مسئول پیشین تیم مذاکره کننده هسته‌ای را با  عملکرد وزیر امور خارجه و تیم مذاکره کننده‌ای قیاس می‌کنند که نه تنها مذاکرات را به سرانجام رسانده است که هیچ گاه از پذیرش خواست نمایندگان برای حضور در جلسات علنی و غیرعلنی مجلس و نیز کمیسیون امنیت ملی آن سر باز نزده است. محمدجواد ظریف و تیم همکارانش با وجود آنکه با مخالف‌خوانی‌ها و حتی طعنه و توهین برخی نمایندگان مواجه بودند، بارها درباره جزئی‌ترین اقدامات خود توضیح داده‌اند. بجز حضور چند باره معاونان وزیر امور خارجه در کمیسیون امنیت ملی، شخص ظریف نیز از زمان برعهده گرفتن مسئولیت مذاکرات هسته‌ای بیش از ۶  بار  در جلسات  علنی و غیرعلنی مجلس و دو بار در جلسات کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس حضور یافته و به جزئی‌ترین سؤالات و شدیدترین انتقادات نمایندگان پاسخ گفته است؛ نمایندگانی که در زمان مسئولیت جلیلی چندان پیگیر چرایی امتناع او از پاسخگویی به سؤالات‌شان نبودند. اما در گرماگرم انتخابات ریاست جمهوری از او برای حضور در مجلس دعوت می‌کردند. چنانکه تعدادی  از نمایندگان اصولگرا ۷ خرداد ۹۲ از سعید جلیلی دعوت کردند تا با حضور در مجلس درباره مواضع انتخاباتی اش سخن گوید، رویکردی که سبب می‌شود امروز هم برخی به حضور مکرر او در کمیسیون ویژه و اینکه در یک هفته دو بار به مجلس رفته است،  با دیده انتخاباتی نگاه کنند و آن را با شایعه نامزدی او در انتخابات مجلس دهم بی‌ارتباط ندانند.