یزد جان می دهد از بس آب ندارد

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی یزدی نیوز به نقل از نشریه بشارت نو،درحالیکه اصلا نمی شود وجود نداشتن عنصری که ۷۵ درصد وزن انسان را تشکیل می دهد، بستر اولیه حیات و احتمالا علت انقراض حیات در کره زمین است، در آیین های مختلف از یک سوی نماد زیست و زندگی و از سوی دیگر نماد پالایش و طهارت است و انسان بیش از هرچیز در زندگی به آن وابسته است را تصور کرد، مردم کشورمان و به خصوص هم استانی های یزدی مان پیامدهای مصرف بی رویه و خطر نبود آب را جدی نمی گیرند.

شاید اگر بدانند در ایران با سهمی دو هزارم درصدی زندگی می کنند و نه در کانادا، چین، کلمبیا، پرو، برزیل، روسیه، آمریکا، اندونزی یا هند با سهمی درمجموع ۶۰ درصدی از منابع آب شیرین جهان ، کمی شرایط متفاوت باشد.

بشارت نو در سلسله گزارش هایی سعی دارد، دلیل ضرورت صرفه جویی بیشتر در مصرف آب را برای خوانندگانش شرح دهد و راهکارهای عملی صرفه جویی را در بخش های مختلف مصرف ارائه دهد. همچنین اقدامات انجام شده برای مدیریت مصرف آب در استان یزد را نیز بررسی می کند.

شماره قبل در قسمت اول این گزارش به منابع آب در یزد، سرانه مصرف آب در استان، ایران و جهان، روش های موثر صرفه جویی و نقش قیمت در مصرف آب پرداختیم و اکنون ادامه این گزارش از خاطرتان می گذرد.

پیامدهای مصرف بیشتر آب

اکنون که این گزارش را می خوانید ۸۸۴ میلیون نفر در سراسر جهان امکان دسترسی به منابع آب سالم ندارند و اگر صرفه جویی در مصرف آب را در اولویت های خود قرار ندهید به احتمال زیاد در آینده ای نزدیک شما هم به این تعداد اضافه خواهید شد.

به نوشته خبرگزاری ایمنا، تا سال ۲۰۲۵ حدود ۱.۸ میلیارد نفر در کشورهایی زندگی می کنند که با بحران کم آبی شدید مواجه است.

این خبرگزاری همچنین با اشاره به نبود آب بهداشتی در بسیاری نقاط جهان، می نویسد: هر سال بیش از ۸۴۰ هزار نفر در سطح جهان به دلیل بیماری های آب آلوده جان خود را از دست می دهند.

مدیر دفتر مدیریت مصرف و نظارت بر کاهش هدررفت آب شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور نیز در یادداشتی هشدار دهنده در خبرگزاری فارس، نوشته: میزان سرانه آب تجدیدپذیر ساﻻنه کشور از میزان حدود ۱۳هزار متر مکعب به ازای هر نفر در سال ۱۳۰۰، به حدود ۱۴۰۰ متر مکعب به ازای هر نفر در سال ۱۳۹۳، تقلیل یافته و در صورت ادامه این روند، وضعیت در آینده به مراتب حادتر خواهد شد.

علی سیدزاده ادامه می دهد: ایران از جمله کشورهایی است که در گروه کشورهای مواجه با کمبود فیزیکی آب قرار دارد؛ این گروه شامل کشورهایی است که در سال ۲۰۲۵ با کمبود فیزیکی آب مواجه هستند.

او هشدار می دهد که در صورت ادامه وضعیت و روند فعلی، میزان تقاضای آب به دلیل افزایش جمعیت و توسعه کشاورزی، صنعتی و اجتماعی، افزایش یافته و میزان منابع آب به دلیل تغییرات اقلیمی و بروز خشکسالی‌ها و کاهش کیفیت منابع آب، کاهش می یابد که این امر در نهایت منجر به کاهش سرانه آبی می‌شود. وی همچنین توضیح می دهد: "کاهش سرانه آبی متعاقباً منجر به بروز و تشدید اختلافات اجتماعی، مهاجرت، محدودیت‌های کم آبی، تنش‌های آبی و بروز بحران می ‍‌شود".

البته بد نیست بدانید وقتی صحبت از عواقب مصرف بی رویه آب می شود، منظور عواقب باز گذاشتن شیر آب برای مدتی طولانی و یا شستن حیاط خانه با آب نیست، بلکه فراتر از اینها منظور عواقب هدر رفتن حتی قطره قطره مایه حیات است.

به نوشته عصر ایران اگر یک شیرآب در هر ثانیه یک قطره آب را تلف کند، آب تلف شده در طی یک سال بیش از ۱۰۰ هزار لیتر خواهد بود. پس وقتی چنین حجم بزرگی نتیجه هدر رفتن آب به صورت "قطره، قطره" است، دیگر تکلیف عواقب مصرف بی رویه آن در حجم های بالا مشخص است.

تفکیک آب شرب و بهداشتی

وقتی بدانیم تنها ۲ درصد از آب های کره زمین شیرین و قابل شرب است، اهمیت نگهداری از این منبع حیاتی آشکار می شود و شاید اولین موضوعی که به ذهن برسد لزوم تفکیک آب شرب و بهداشتی باشد.

مدیرکل سازمان آب و فاضلاب استان یزد یکی از راه های توزیع آب مناسب در استان را تفکیک آب شرب از بهداشتی می داند و می گوید: "ضروری است که در استان یزد آب شرب از آب انتقالی تفکیک شود، زیرا آب بهداشتی را می توان تهیه کرد اما آب شرب با کیفیت بالا در بعضی شهرهای استان مانند اردکان و بهاباد، اساسا وجود ندارد و در بعضی بعضی شهرها مانند یزد، تفت و بافق آبی که برای مصرف شرب قابل استفاده باشد، کم است".

علی اسلامی در توضیح اینکه طرح تفکیک آب شرب از بهداشتی در استان چقدر اجرایی شده، می گوید: در اردکان این تفکیک انجام شده است. در این شهر حدود بیست ایستگاه برداشت آب وجود دارد. در شهر میبد هم در حال انجام این کار هستیم، و آنجا یکی دو ایستگاه برداشت با تعداد زیادی شیر وجود دارد. این طرح در این دو شهر مورد استقبال مردم واقع شده است، زیرا آب خالص انتقالی، با کیفیت بالا در ایستگاه های برداشت وجود دارد.

وی خبر از شروع مطالعه طرح تفکیک آب شرب از بهداشتی داد و افزود: "در حال حاضر یکی از مشاوران حوزه آب در یزد که سال ها تجربه مدیریت آب استان را در کارنامه دارند، مسئولیت مطالعه روی تفکیک آب شرب از آب بهداشتی به عهده دارد که امیدواریم ظرف ۶ ماه آینده نتیجه مطالعات وی عملیاتی شود. قطعا مساله تفکیک آب شرب از غیر شرب در شهر یزد اتفاق خواهد افتاد، مساله این است که لوله کشی آب شرب به صورت جداگانه صورت بگیرد یا لوله کشی فقط برای آب بهداشتی باقی بماند و آب شرب را در ایستگاه های برداشت، به مردم بدهیم".

اما حسین ملکی نژاد، عضو هیئت علمی دانشگاه یزد، در گفتگو با بشارت نو می گوید وقتی آبی در کار نباشد، تفکیک آن اهمیتی نخواهد داشت. او که دکترای هیدرولوژی و منابع آب را دارد، معتقد است مهم تر از مساله تفکیک آب شرب و بهداشتی، مساله وجود آب است و می افزاید: وقتی آب نباشد، شرب یا غیر شرب بودنش مفهوم پیدا نخواهد کرد. اولین اقدامی که باید انجام شود اصلاح فرهنگ مصرف آب است. وقتی بعد از تفکیک آب، آب غیر شرب را هم هدر بدهیم، مساله اصلی که کم آبی است، حل نمی شود.

پساب، آبی که دوباره به جوی بر می گردد

به گفته کارشناسان یکی از راه های کاهش مصرف آب به خصوص در بخش کشاورزی و صنعت، استفاده از پساب تصفیه خانه های فاضلاب است. اما توجه کم مسئولان و وجود نداشتن زیرساخت های کافی در این بخش، مانع استفاده از این ظرفیت بوده است.

مدیرکل آبفای یزد با بیان این نکته که شاید تنها راه جلوگیری از آلودگی منابع محدود آبی استان، اجرای طرح های فاضلاب شهری است، می گوید: درحال حاضر در ۶ شهر استان در حال اجرای فاضلاب شهری هستیم ولی این طرح به دلیل کمبود بودجه، با مشکل مواجه است. راهکاری که قانون برای جبران این کمبود بودجه پیش بینی کرده، استفاده از توان بخش خصوصی است.

اسلامی خبر می دهد که اجرای فاضلاب شهری در شهرهای مهریز، بافق و اردکان به بخش خصوصی سپرده شده است و به زودی اجرای فاضلاب شهرهای یزد، میبد و ابرکوه نیز به بخش خصوصی واگذار خواهد شد.

اما با زیر ساخت های اندک فعلی فاضلاب شهری در شهر یزد و استفاده از پساب تصفیه خانه فاضلاب این شهر نیز می توان تاحدی مصرف آب را کاهش داد که این امر تا کنون صورت نگرفته است.

ملکی نژاد نیز به همین موضوع اشاره می کند و می گوید: "مشکل تصفیه خانه شهر یزد این است که می توان از پساب آن به عنوان آب مورد نیاز در صنایع یا مصارف دیگر استفاده کرد، اما هم اکنون از این آب به خوبی استفاده نمی شود".

چندی پیش نیز محمدصالح جوکار، نماینده مردم یزد و اشکذر در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار بشارت نو، ضمن غیر قابل قبول دانستن هدر رفتن پساب تصفیه خانه فاضلاب یزد، گفت: سالیان سال است که پساب مرکز تصفیه فاضلاب شهر یزد رها شده است. در موقعیتی که نیازی جدی به آب داریم؛ از این آب چه در بخش صنعت و چه در بخش کشاورزی هیچگونه استفاده ای نمی شود.

البته گویا موسسه کوثر به عنوان تامین کننده منابع مالی انتقال آب به یزد برای این پساب طرحی داشته و مقداری از آن را برای ایجاد باغ شهر خریداری کرده است.