انتقال آب؛ اقدامی ضروری برای تأمین آب یزد

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی یزدی نیوز  به نقل از پایگاه اطلاع رسانی یزد بی آبی این روزها نگاه های زیست محیطی بسیاری به معضل کم آبی استان یزد نشانه رفته و طرح های متعددی نیز از سوی صاحب نظران منابع طبیعی برای این دیار فراخشک تعریف می شود.

«کشور ایران، فلات مرکزی ایران و استان یزد به ترتیب در معرض تنش آبی، کم آبی و بحران آبی قرار دارند».این را تنها دکترای آب شناسی و منابع آب در دانشگاه یزد می گویدو مرجع گفته اش راشاخص های بین المللی تعیین بحران آب عنوان می کند.
«محمد حسین ملکی نژاد»، دانشیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه یزد و مدیر گروه آبخیز داری این دانشکده است. آنگونه که وی می گوید، مردمان کشور ما در سال ۲۰۲۵ جزو ۲۵ درصد مردمان دنیا خواهند بود که حتی با بالاترین راندمان و بهره وری ممکن در مصرف آب نیز برای تأمین نیازهایشان آب کافی در اختیار نخواهند داشت.
اینطور که این عضو هیأت علمی دانشگاه یزد می گوید، کشور ایران که اکنون دچار تنش آبی است، تا ۱۰ سال دیگر بحران شدید آبی را تجربه خواهد کرد و در این میان، استان یزد با توجه به وضعیت اقلیمی خود از حساسیت بیشتری برخوردار است.

دیدگاه صاحب نظران کشوری
استاد تمام دانشگاه تهران به استان یزد آمد و طی سخنرانی در دانشگاه یزد، چندین طرح برای وضعیت منابع طبیعی این استان بیان کرد. «پرویز کردوانی»، دکترای عمران کویر دارد و عضو مجمع شبکه آب خاورمیانه است. وی بر مصرف بهینه آب از سوی مردمان یزد تأکید و اذعان کرد که این استان دیگر توانایی توسعه های پر آب خواه مانند صنعت و کشاورزی را ندارد. کردوانی، گفت: «استان یزد دیگر آبی ندارد و سایر استان ها هم آب اضافی ندارند که به یزد بدهند.» این چهره رسانه ای کشور،با اجرای برخی طرح های زیست محیطی مانند باروری ابرها در این استان اظهار مخالفت کرد و از یزدی ها خواست با توجه به قرار گیری در وضعیت بحران کنونی، از مسئولان استان شان آب نخواهند؛ چراکه به اعتقاد وی این آب خواستن ها به نوعی خیانت محسوب می شود.
استاد تمام دیگری از دانشگاه منابع طبیعی دانشگاه تهرانبه یزد آمد و در دانشگاه یزد به سخنرانی پرداخت. او گفت: پیش بینی من این است که ایران تا ۱۰ سال دیگر در تأمین آب شرب خود با محدودیت مواجه می شودو در این میان وضعیت منابع آبی استان یزد بحرانی تر از دیگر نقاط است. «حسن احمدی»، دکترای آبخیز داری دارد و استاد تمام دانشگاه تهران است. وی منابع آبی کنونی را به مانند پولی مثال زد که در بانک سرمایه گذاری شده و اینگونه توضیح داد: ما اکنون در همه نقاط ایران در حال استفاده از سرمایه ای هستیم که برای روز مبادای ما در نظر گرفته شده است. وی که متخصص ارزیابی و تحلیل پروژه های منابع طبیعی است،گفت:«وقت آن است که برای جای جای این سرزمین استعداد یابی صورت بگیرد و مطابق با گنجایش هر منطقه، محور توسعه آن تعیین شود.»
احمدی که رئیس انجمن علمی مناطق خشک و بیابانی ایران است، افزود:نمی تواند محور توسعه استان کم آبی مانند یزد کشاورزی و حتی صنعت باشد، مگر اینکه بر اساس طرح استعداد سنجی، بخش کشاورزی به عنوان پر آب خواه ترین بخش، تنها محدود به کشت گونه های کم آب خواه و دارای صرفه اقتصادیشود و جانمایی های بخش صنعت هم بر پایه شرایط اقلیمی، آبی و جغرافیایی صورت بگیرد که در این صورت، وجود برخی واحدهای صنعتی موجود در این استان مطابق با این شرایط نیست و رد می شود.
سوی دیگر سخن های ۲ شخصیت علمی منابع طبیعی کشور در خصوص چگونگی تأمین آب شرب کنونی یزد، در وهله اول، رد انتقال آب از حوزه دیگری به این استان است. به استنباط آنها، این یک دید کلی است و اینگونه طولی نخواهد کشید که حوزه بالا دست نیز با بحران کمبود آب مواجه می شود. به گفته آنها، انتقال آب از یک حوزه به حوزه دیگر نمی تواند پایدار باشد و با توسعه پایدار منابع طبیعی نیز هماهنگی ندارد.
 

دیدگاه صاحب نظران بومی نسبت به بحران آب یزد
پس از واکاوی اظهارات شخصیت های علمی کشور در خصوص بحران آب یزد و انتقال آب بین شهرستانی به استان یزد، شرایط ایجاب می کند که دیدگاه صاحب نظران دانشگاهی و بومی یزد در این خصوص را نیز جویا شویم.
به سراغ استاد تمام دانشکده منابع طبیعی دانشگاه یزد می رویم. «محمد رضا اختصاصی»، دکترای آبخیز داری دارد و نایب رئیس انجمن علمی مناطق خشک و بیابانی ایران است. این عضو هیأت علمی دانشگاه یزد، تأیید می کند که بر اساس نگاه کلی، انتقال آب از حوزه ای به حوزه دیگر با توسعه پایدار منابع طبیعی همخوانی ندارد. به اعتقاد وی، این نگرش کلی است.در حالی که، در شرایط زمانی و مکانی متعدد، شیوه های مدیریتی نیز متفاوت است. او با بیان اینکه تئوری های بسیاری در خصوص چگونگی تأمین آب این استان می توان تعریف کرد، می گوید: در حال حاضر آنچه اولویت دارد، تأمین آب شرب همه مردم ایران است و فرقی نمی کند که این افراد از ساکنان استان های دارای آب یا از مردمان استان های کم آب باشند.
به گفته وی، ما به بحث انتقال آب برای شرب و بهداشت نیاز داریم. چون در حال حاضر و حتی در آینده با کمبود آب، انواع آلودگی ها و کاهش کیفیت آب مواجه هستیم. بنابراین، انتقال آب از دریاهای آزاد به درون ایران، به ویژه ایران مرکزی ضروری است. در عین حال، ما معتقدیم که باید انتقال بین حوزه ای یا بین شهرستانی را در دراز مدت محدود یا حذف کنیم؛ چراکه ایران به طور کلی کم آب است.در عین حال، ما هرچه آب از دریاهای آزاد برداریم، آب آنها کم نمی شود. از این رو، در وهله اول، نیاز به مطالعه و سیاستگذاری ها برای انتقال آب از حوزه هایی مانند عمان و در اولویت بعد خلیج فارس به این استان داریم.
اختصاصی که همانند پرویز کردوانی و حسن احمدی، در میان صاحب نظران منایع طبیعی، از پدران علم بیابان در ایران به شمار می آید و به این عنوان در اذهان دانش پژوهان منابع طبیعی شهره است، در حال حاضر یکی از ضروری ترین گزینه ها برای تأمین آب شرب این استان نیمه بیابانی را انتقال آب از حوزه دیگری به این استان می داند و می افزاید: این مورد هر چند به گفته افراد بسیاری با دیدگاه های بلند مدت مطابقت ندارد، ولی بر اساس وضعیت کنونی قابل توجیه است؛ چرا که در غیر اینصورت، باید طبق تئوری ها عمل کرد و دیدگاه هایی از جمله تفکیک آب شرب از غیر شرب، تصفیه آب شور، انتقال آب از یخچال های قطب، انتقال ابرهای اروپا به یزد برای ایجاد بارش، ترکیب اکسیژن و هیدروژن برای ساختن آب و مواردی از این دست را مطرح کرد که بعضأ عملی شدن هر کدام از اینها در شرایط کنونی غیر ممکن است.
«علی طالبی» دکنرای هیدرولوژی و آبخیزداری دارد و دانشیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه یزد است. وی نیز با اشاره به قرار گیری یزد در وضعیت بحران آبی، حفظ وضعیت موجود را در گرو انتقال آب به این استان می داند وبا تأکید بر آن، می گوید: برای حفظ پایداری، لازم است که آب انتقالی به یزد تنها منحصر به شرب و بهداشت شودو در کنار آن،برای تامین آب بخش صنعت و کشاورزی از روش های دیگری استفاده شود.
اینگونه که به نظر می رسد، در شرایط کنونی یکی از مناسب ترین گزینه ها برای تأمین آب شرب این دیار،انتقال آب است. هرچند انتقاد هایی نیز در این خصوص مطرح است، اما در اینجا پرسشی مطرح می شود،آیا اگر صاحبان این دیدگاه ها از مردمان یزد می بودندو در این استان سکونت داشتند، باز هم چنین نگرشی داشتند؟
بر پایه این گفته مشترک صاحب نظران استانی: «برای تامین آب شرب این استان مناسب ترین گزینه انتقال آب است»،پرسش دیگری نیز مطرح می شود،آیا مردمان کم آب ترین استان کشور، از این پس، آب را از مسئولان استان شان بخواهند یا نخواهند؟

گزارش :  مریم بهرامی