بقعه شیخ احمد فهادان یزد بازمانده‌ای از دوران ایلخانی

محله‌ فهادان‌(یوزداران) یزد یادگار عهد سلطان قطب‌الدین ابن عزیزالدین لنگر که از اتابکان یزد بود و به نگاهداری یوز علاقه‌ای وافر داشت.

از بقاع معروف در این محله بقعه شیخ احمد فهادان است که مربوط به شیخ فخرالدین احمد و برادرش محمد از مردم اسفنجرد بوده‌اند که به‌ پیشه‌ شومالی‌ مشغول‌ بوده‌ و به علت ظلم و ستم عامل آن آبادی از موطن خود هجرت کرده و به یزد آمده در این محله سکنی گزیدند.

این دو برادر از عرفای مورد احترام مردم منطقه هستند و در گنبدخانه‌ای دفن شدند که امروزه به نام بقعه شیخ احمد شهرت دارد و مجموعه‌ای بوده است از خانقاه و مسجد جنب آن که همه ویران شده است.

کاشی محراب بقعه طبق نوشتۀ تاریخ یزد به دستور امیرمعین الدین اشرف نصب شد و جزیی از آن باقی است. خرابه‌هایی که متصل به بقعه شیخ دیده می‌شود، آثار مسجدی است که به مسجد خضر شهرت داشته و هنوز به همین نام مشهور است و پوشش داخلی دیوارهای بقعه از گچ و دارای تزئیناتی از لاجورد با کتیبه‌ای از اسماء خدا و آیات قرآنی به خط کوفی است.

بقعه دارای گنبد آجری با رگه‌های کاشی مربع شکل که بر سر آن مناره مانندی هم ساخته‌اند و قسمت اعظم گچبری‌ها و کتیبه‌های ارزشمندش بقعه گلین شیخ احمد بر اثر گذشت زمان، کهنگی و فرسودگی، از بین رفته است.

در قسمت فوقانی دیوار چهار پتکانه قرارگرفته که اندک چیزی از گچبری‌های زیبای آن باقی مانده است، جنب پتکانه، طاق نما و سه پنجره کوچک چوبی نصب شده و در کمربند گنبد نیز چهار نورگیر کوچک تعبیه شده است.

محراب در ضلع جنوبی بقعه، مزین به مقرنس گچبری شده است که این قسمت چون سایر قسمت‌های بقعه بیشتر آن بر اثر قدمت زیاد و فرسودگی و رسیدگی نشدن از بین رفته و زیبایی اولیه خود را از دست داده است.