یک مدرس و منتقد ادبی: سعدی، مصلحی اجتماعی و جامعه‌شناسی تیزبین است

 

وی افزود: اندیشه این شاعر بزرگ محدود به مرزهای ایران نیست و نزد شاعران و نویسندگان اروپا نیز چهره‌ای شناخته شده است. 

 

این مدرس زبان فارسی و ادبیات با بیان این که «لافونتن» شاعر فرانسوی، پاره‌ای از داستان‌های سعدی را به نظم در آورده است، تصریح کرد: علاوه بر این، «گوته» شاعر آلمانی از بعضی قطعات او الهام گرفته و نویسندگانی چون «ویکتور هوگو» و «بالزاک» که از نویسندگان بزرگ جهان هستند با سعدی آشنایی داشته‌اند. 

 

وی ادامه داد: «بوستان» و «گلستان» از قرن هفدهم در اروپا ترجمه شده و این موضوع بیانگر پی بردن اروپاییان به اهمیت دست نوشته‌های این شاعر ایرانی‌تبار در نگاه جهان است.

 

سلطانی در مورد محتوای نوشته های سعدی نیز اظهار کرد: امروزه از «جامع بعلبک» که سعدی در آن به طریق موعظه سخن گفته است، جز محراب و ستون‌هایی ویران برجای نمانده است و آن نزدیکان بی‌‌بصر و دورانِ بی‌خبر که گوش به سخن شیخ شیراز می‌نهادند، همگی چهره در نقابِ خاک کشیده‌اند امّا برای کسی که در گلستان سیر کرده است، هنوز صدای سعدی در خرابه‌های «جامع بعلبک» به گوش می‌رسد. 

 

این منتقد ادبی افزود: سعدی مرد سفر و تجربه است که یک‌ جا ماندن و تنها نشستن با ذوق سرشار او  مناسبتی ندارد .

 

وی با اشاره به این که سعدی در کودکی یتیم و فتنه و آشوب فارس عامل سفرهای او ‌شد، بیان کرد:  این شاعر در جوانی بار سفر می‌بندد و به دنیای زمانه خودش سفر می‌کند، از شام و لبنان گرفته تا بلاد عرب که جولانگاه سال‌های خانه به دوشی اوست. 

 

وی ادامه داد: مدرسه نظامیه بغداد که در آن درس خوانده و از مجالس ذوق و سماع شهر بزرگ عباسیان محسوب می‌شود، نیز در «گلستان»، بازتابی عینی دارد چرا که او در این محل به عجایب و تجارب مهمی دست یافته است. 

 

سلطانی با اشاره به این که سعدی بارها پیاده حج را با کاروان به جا آورده است، گفت: سعدی کوله باری  از  حکایات دزدان و شقاوت‌های هولناک آنان، عشق ورزیدن‌هایش در بصره و کوفه، سر‌خوشی‌هایی که کرده و در حلب اسیرِ زن بهانه جوی عرب شده است دارد، علاوه بر آن نیز حکایتی که در صنعا، طفلش را از دست داده، در آثار او هویداست. 

 

وی ادامه داد: این مسافرت‌ها که به داعیه دانش‌اندوزی و جهانگردی آغاز شد، سعدی را با زبان عربی آشنا ساخت و پس از آن به سبک بُحتری و متنبّی ملمّعات،  اشعار و قصاید عربی سرود. 

 

مدرس ادبیات و زبان فارسی دانشگاه یزد سفرهای سعدی را محدود به بلاد عرب ندانست و گفت: یادگارهای او نشان از هجرت و سفرش به شرق و سومنات هند دارد که پس از سال‌ها خانه به دوشی با دلی نرم و پر عشق به کاینات سری پر تجربه به شیراز باز می‌گردد.

 

وی خاطرنشان کرد: حاصل سیاحت، خانه به دوشی و تجربه‌آموزی سعدی، کتابی می‌شود به نام «بوستان» که منظومه‌ای است، تعلیمی به وزن شاهنامه در بحر(رجز) که خوش دارد «سعدی نامه‌اش» بنامند و دارای تفکراتی آرمانی و مدینه‌ای فاضله است در خیال سالکانه‌ی شاعر پرآوازه‌ی شیراز، دنیایی که سعدی در پندارش پلیدی‌ها را از آن زدوده است و در بیان نیکی‌ها از طریق تواضع و قناعت و رضا و احسان، راه افراط در پیش گرفته است.

 

به گفته‌ی سلطانی، این پرهیز و تقوی، رنگی از سخنان انبیا به بوستان داده و تا به امروز مورد اقبال بوده است اما نقطه‌ی عطف شهرت سعدی و محبوبیت فراگیرش مرهون کتاب منثور و موزونِ «گلستان» است که شاعر به عنوان دانایی آگاه و بینایی عادل به عنوانِ مصلحی اجتماعی و منتقد و جامعه شناسی تیزبین، دنیا را با تمام معایب، محاسن، تضادها و تناقض‌ها به تصویر می‌کشد.

 

وی ادامه داد: گلستان به قول جامی؛ «نه گلستان که روضه‌ای از بهشت است»، که اغراقی است شاعرانه چرا که در این روضه‌ی بهشت، سختی و مصایب دنیوی نیز به تصویر کشیده شده که البته گناه این تصاویر غم‌انگیز نه به گردن سعدی که بر عهده‌ی روزگار هزار رنگ بی‌اعتبار است، جهانی رئال و نزدیک به ذهن که بهار و خزان، فقر و ثروت، شباب و پیری در کنار یکدیگر جلوه می‌کند.

 

منبع:ایسنایزد