یزد؛ پیشگام مرمت در کشور
به گزارش یزدی نیوزمرمت و آشنایی با اصول آن در یزد به دلیل وجود تعداد زیادی بنا که نیازمند مرمت هستند، بسیار مهم و اساسی محسوب می‌شود و در این میان خانه‌های تاریخی، جایگاه ویژه‌ای دارند. مسئول دفتر فنی دانشکده هنر و معماری دانشگاه یزد و مدیر طرح خانه تاریخی علیین که به تازگی مورد مرمت قرار گرفته است در گفت و گو با همشهری به باید‌ها و نبایدهای مرمت در شهر یزد اشاره می‌کند.
- خانه تاریخی یزد به تازگی مرمت شده است. اهمیت خانه علیین به عنوان یک خانه تاریخی مربوط به چه عواملی است؟
خانه تاریخی علیین از خانه‌های قاجاری یزد محسوب می‌شود که دارای ۲ حیاط بیرونی و اندرونی است و در زمینی به مساحت ۵۰۰ متر مربع در محله سهل ابن علی یزد واقع شده است. این خانه جزو املاک دانشکده هنر و معماری دانشگاه یزد محسوب می‌شود. خانه علیین به دلیل مداخلات دوره پهلوی و به خصوص اواخر این دوره در آغاز پروژه احیا، در وضعیت نا مناسبی به سر می‌برد و دخل و تصرف‌هایی در آن صورت گرفته بود. ما ابتدا تصور می‌کردیم که تاریخ احداث این خانه به دوره پهلوی اول بر می‌گردد اما حین عملیات پاکسازی الحاقات بی ارزش، آثاری از معماری اصیل بنا هویدا شد که قدمت بنا را به اوایل قاجار می‌رساند.
- مرمت این خانه قدیمی چقدر طول کشید و چقدر هزینه در برداشت؟
با توجه به نیاز دانشکده به مکانی برای رستوران دانشجویی طرح تغییر کاربری حیاط بیرونی این خانه از طرف هیات رئیسه دانشکده به دفتر فنی محول و پس از طراحی اولیه، عملیات اجرایی این پروژه آغاز شد. در مجموع فرآیند طراحی و اجرا حدود شش ماه طول کشید و اعتباری نزدیک به ۷۰۰ میلیون ریال در این پروژه هزینه شد. با توجه به وضعیت نابسامان این خانه، ابتدا حذف الحاقات نامناسب و زدودن آلودگی‌های کالبدی در دستور کار طراحی قرار گرفت و در ادامه با محوریت افزایش کارایی خانه در قامت کاربری جدید، ارتقای جذابیت و کیفیت فضایی و همین طور روزآمدی بنا مورد توجه قرار گرفت و مداخلاتی طراحانه انجام شد.
- مرمت دارای حساسیت‌های خاصی است. آیا در یزد مرمت خانه‌های تاریخی به شکل صحیح آن رخ می‌دهد ؟
در حال حاضر مرمت در یزد و حتی در کشور در وجه غالب آن یعنی به بازسازی وضع موجود خلاصه می‌شود. این مرمت را «مرمت محافظه‌کارانه» نام می‌گذارم. در مقابل این مرمت، مرمتی را می‌توان مطرح کرد که در امتداد ادبیات بنا، ارزش افزوده‌ای را به آن اضافه می‌کند که می‌توان آن را «مرمت ارزش افزا» نامید. به نظر می‌رسد ما در بناهایی که قدمت کمتری دارند حق داریم با رعایت اصول مرمتی این گونه مداخلات را انجام دهیم و بنا را برای کاربران امروزی آن، مناسب تر و کاراتر کنیم. البته این کار مستلزم فکر و اندیشه طراحانه و صرف زمان است که دشواری‌های آن، بعضا ما را به سمت مرمت تقلیدی و کلیشه‌ای سوق می‌دهد، یعنی مرمتی که در بازسازی وضع موجود خلاصه و متوقف می‌شود که این نوع مرمت در بیشتر موارد توان اقناع کاربران امروزی را ندارد. در مقابل، سال‌هاست که مرمت بناهای تاریخی در دنیا با مداخلات طراحانه و خلاقانه‌ای همراه است که بناهای تاریخی را به زیباترین و جذاب‌ترین مکان‌های زندگی تبدیل کرده است. ما در این پروژه با این چشم انداز شروع کردیم و سعی شد تا حدی این مهم را محقق کنیم.
- فارغ از تبدیل خانه قدیمی علیین به رستوران آزاد، آیا دانشکده در پس این مرمت‌ها، هدف کلان‌تری را هم به عنوان یک مرکز علمی معتبر مرمت در استان و کشور دنبال می‌کند؟
این پروژه فرصتی برای به فعلیت رسیدن توان دانشجویی و فارغ التحصیلان جوان دانشکده شد. با توجه به نبود منابع مالی برای بهره گرفتن از مشاوران حرفه‌ای، این فرصت مهیا شد تا با مدیریت توان این گروه جوان، طرح مرمت و احیای این بنا تهیه و با کمک آنها فرآیند نظارت بر حسن اجرای طرح نیز انجام شود. انجام این پروژه از اولین قدم‌ها برای رسیدن به افقی است که دانشکده هنر و معماری دانشگاه یزد برای ارتقاء و پوست‌اندازی مرمت به سمت آینده‌ای بهتر از امروز دنبال می‌کند. به طور حتم، راه درازی در پیش است اما آنچه اهمیت دارد شروع حرکت و جهت حرکت است که به نظر می‌رسد امیدوار کننده باشد.
زینب زارع
بخش نظردهی بسته شده است..