ثبت ملی سه اثر ناملموس استان یزد

وی درباره وضعیت آثار ناملموس ثبت شده استان یزد اظهار کرد: تا پایان سال قبل در مجموع ۲۹اثر ثبت شده در این بخش داشتیم که ۱۳ اثر صنایع دستی و مابقی مربوط به مراسم های ملی و مذهبی در حال فراموشی بود.
سرپرست معاونت صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی استان افزود: با آثار جدید تعداد صنایع دستی به ۱۴ مورد و مراسم های ثبت شده به ۱۸مورد رسیده و در واقع هم اکنون ۳۲ اثر از استان یزد در میان آثار ناملموس کشور قرار دارد.
ذاکری نیا درباره رشته کاربافی میبد گفت: این هنر دستی به شکل های مختلفی در سراسر استان (مثلاً در اردکان به عنوان حوله بافی) کار می شود؛ شال، بقچه (تکه دوزی)، روسری و سفره نیز از انواع دیگر کاربافی در یزد است که هرکدام به صورت جداگانه قابلیت ثبت شدن را دارند .
وی رشته کاربافی میبد را از جمله رشته های نساجی سنتی استان یزد برشمرد و افزود: این هنر در یزد قدمتی طولانی دارد که در قدیم الایام مواد اولیه هم آن که نخ پنبه ای است در استان یزد تولید می شده است.
سرپرست معاونت صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی استان یزد تصریح کرد: این رشته کهن در شهر میبد برای مدتی منسوخ شده بود که در طول یکسال گذشته با تلاش میراث فرهنگی احیا شده و اکنون بیش از ۲۰۰ دستگاه تولید کاربافی در استان مشغول به کار است.
به گفته دهقان پروژه کاربافی میبد از سوی پایگاه پژوهشی این شهر تاریخی تهیه و با همکاری این معاونت و واحد ثبت آثار استان به ثبت رسید.
این مسئول درباره مراسم شاه حسن و شاه حسین شهرستان میبد گفت: این مراسم در گروه عادت ها و رسم های اجتماعی، آیین ها و جشن ها به عنوان سنتی ترین مراسمی که در دهه اول محرم در هسته تاریخی شهر کهن میبد (محدوده داخل حصار) برگزار می شود به ثبت رسید.
وی در توضیح این مراسم اظهار کرد: در برگزاری این مراسم، سادات محل حضور فعال و اولویت ویژه ای دارند. این مراسم در گذشته محدود به اهالی محلات بالا و پایین و کوچک و در قرون اخیر محله بشنیغان نیز به آن پیوسته است ولی اکنون چند سالی است که با پدیدآمدن محلات جدید، هم تغییراتی در آن رخ داده و هم با مشارکت سایر اهالی و علاقمندان شهر برگزار می شود که این مراسم همزمان از محلات مختلف آغاز و همه در میدان یا حسینیه 'سیدقنبر' به هم می پیوندند.
سرپرست معاونت صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی افزود: هیأت قدیمی میبد (شاه حسن شاه حسین) است که از قدمت و اصالت بالایی برخوردار است و هنوز به همان سبک سنتی اجرا می شود.
وی یادآور شد: هر چند اجرای این مراسم هنوز نیز هر ساله در دهه اول محرم به صورت زنده برپا می شود، اما با پیر شدن افراد مسن و فوت آنها اصالت مراسم و تداوم آن تهدید می شود و برخی جزئیات آن از حافظه تاریخی مردم در حال فراموشی است از این رو لازم بود تا این آیین مذهبی به ثبت برسد.
ذاکری نیا ادامه داد: این مراسم فقط در دهه اول محرم و در طول این ۱۰ شب اجرا می شود و طبق گفته بزرگان اشعار شب عاشورا و اشعار دسته 'شاه حسن، شاه حسین' متعلق به محتشم کاشانی است.
وی گفت: سومین اثر یعنی مراسم آیینی 'شدّه بندی و شدّه گردانی ' مربوط به اردکان که در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت رسید.
در این مراسم در یکی از روزهای دهه اول محرم ، طی یک مراسم خاص، عزاداران پارچه هایی را که نذر کرده اند برای بستن به حسینیه آورده و این پارچه ها را بر روی سازه مدوری که بر روی یک پایه چوبی بلند استوار است نصب می کنند.
پس از آماده سازی در مراسم دیگری به نام شدّه برداری و شدّه گردانی ، شدّه مهیا شده توسط جوانان محل برداشته می شود.
مراسم روز عاشورا در تفت، خنچه برون ، زیلوبافی میبد، رشته جنته بافی ابرکوه ، سفالگری میبد ، آیین نخل برداری ، آیین های ازدواج در یزد ، مهارت پخت نان در یزد ، مهارت دوخت پوشاک سنتی در یزد ، موسیقی سنتی در یزد ، مراسم سنگ زنی (جعجغه زنی) ، رشته احرام بافی ، موسیقی مراسم محرم ابرکوه ، مراسم پیشواز محرم در ندوشن ، علم گردانی روستای طرزجان ، مهارت و فن تهیه حلوا ارده اردکان ، فن و تکنیک زنجیرسازی اردکان ، آیین نخل بندی و نخل گردانی ندوشن ، فن و هنر چاقوسازی مهریز ، فن ترکه بافی مهریز ،آیین نخل برداری مهرجرد میبد ، فن و تکنیک گیوه دوزی ابرکوه ، فن و تکنیک قفل سازی ابرکوه ، فن آوری ساخت بادگیر در ایران (ملی ) و فن حصیربافی از جمله آثار ثبت شده استان یزد در فهرست آثار ناملموس ایران است.
فهرست آثار ملّی ایران ( میراث فرهنگی ناملموس)که معرف و نیازمند پاسداری فوری است سال ۱۳۹۳ از سوی دفتر ثبت آثار و حفظ و احیاء میراث معنوی و طبیعی سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری ارائه شده است.
دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی، بر اساس شرح وظایف ابلاغی و در اجرای مفاد کنوانسیون پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو (۲۰۰۳) در اجرای مفاد آیین نامه اجرایی قانون الحاق جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون مذکور متولی تدوین دستورالعمل و بخشنامه در خصوص پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس شامل: شناسایی و تعیین مصادیق میراث در ایران، مستندسازی و سیاهه برداری، اقدامات لازم برای حفظ میراث از جمله ثبت ملی آن، معرفی منتخب آثار ثبت و تأیید شده به یونسکو برای ثبت جهانی در فهرست های بین المللی، احیا و معرفی و توسعه و ترویج این عناصر است.
استان یزد یکهزار و ۶۰۰ اثر تاریخی ثبت شده غیر منقول و ۶۰۰ بنای تاریخی ثبت شده ملی دارد که میزبان گردشگران داخلی و خارجی است.
این استان ۲۲۷۰ هکتار بافت تاریخی دارد که شهر یزد به عنوان نخستین شهر خشت خام و دومین شهر تاریخی جهان دارای بافت تاریخی به مساحت عرصه ۷۴۳ هکتار و مساحت حریم پنج هزار هکتار در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.